سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران
جامعه‌شناسی رشته‌ای است که به‌مانند بسیاری علوم دیگر خاستگاه آن خارج از ایران و غالباً در کشورهای غربی بوده است. ازاین‌جهت، بحث بر سر اینکه آیا چنین جامعه‌شناسی‌ای می‌تواند به فهم نظری عمیق و دقیقی از جامعه ایران نائل آید، همواره وجود داشته است و می‌تواند گفت در سال‌های اخیر نظراتی ازاین‌دست، بیش‌از...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Research Institute of Hawzah and University (RIHU)
2024-03-01
|
| Series: | Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://soci.rihu.ac.ir/article_2135_8f1a7cbb9a86c289b3041e71bfc31743.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841560444445130752 |
|---|---|
| author | بهنام لطفی خاچکی ابوذر خیراندیش |
| author_facet | بهنام لطفی خاچکی ابوذر خیراندیش |
| author_sort | بهنام لطفی خاچکی |
| collection | DOAJ |
| description | جامعه‌شناسی رشته‌ای است که به‌مانند بسیاری علوم دیگر خاستگاه آن خارج از ایران و غالباً در کشورهای غربی بوده است. ازاین‌جهت، بحث بر سر اینکه آیا چنین جامعه‌شناسی‌ای می‌تواند به فهم نظری عمیق و دقیقی از جامعه ایران نائل آید، همواره وجود داشته است و می‌تواند گفت در سال‌های اخیر نظراتی ازاین‌دست، بیش‌ازپیش به بحث گذاشته شده است. موضوع تحقق جامعه‌شناسیِ سازگار با شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی با عباراتی چون «علوم اجتماعی اسلامی» و «جامعه‌شناسی دینی» موردتوجه قرار گرفته است. فارغ از بحث‌های متعددی که دراینخصوص وجود دارد، مقاله حاضر به‌دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که با رویکرد کلان‌نگر چه مسیری در دهه اخیر پیرامون تحقق جامعه شناسی اسلامی پیموده شده است؟ و دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف ذیل چه عناوینی قابل‌دسته‌بندی و مفهوم‌سازی است؟ دراین مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا، مجموعه کارهای انجام شده پیرامون موضوع بحث تحلیل شده و دسته‌بندی سه‌گانه‌ای از امکان و امتناع تحقق جامعه‌شناسی دینی ارائه شده است که بتواند به فهم درستی از مسائل اجتماعی جامعه ایران نائل آید. طبق یافته‌ها سخن از تحقق جامعه‌شناسی دینی را در ساده‌ترین حالت باید ذیل دیدگاه «تقلیل‌گرا» فهم نمود. دراین دیدگاه دین و مسائل دینی جامعه موضوع جامعه‌شناسی خواهد بود. دیدگاه دوم، دیدگاه «تطبیق‌گرا» نام دارد. طبق این دیدگاه که متکی بر دیالکتیک التزام دینی−ایدئولوژیک و التزام علمی است، پژوهشگر جامعه‌شناس باید سعی کند در فهم مسائل اجتماعی پیش‌فرض‌ها و مبانی دینی را درنظر داشته باشد. درنهایت دیدگاه سوم یعنی دیدگاه «امکان‌گرا» از جهاتی می‌تواند به تحقق جامعه‌شناسی دینی کمک کند. پژوهشگر ذیل این دیدگاه در سه حوزه روش، نظریه و موضوع، مسیرهایی را برای تحقق جامعه‌شناسی اسلامی پیشنهاد داده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-d33698eb06a740c2b64ab447e420770c |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2506 2588-4700 |
| language | fas |
| publishDate | 2024-03-01 |
| publisher | Research Institute of Hawzah and University (RIHU) |
| record_format | Article |
| series | Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī |
| spelling | doaj-art-d33698eb06a740c2b64ab447e420770c2025-01-04T07:04:17ZfasResearch Institute of Hawzah and University (RIHU)Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī2322-25062588-47002024-03-0116319912510.30471/soci.2023.9599.19272135سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایرانبهنام لطفی خاچکی0ابوذر خیراندیش1استادیار، گروه آموزش علوم اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران (نویسنده مسئول)استادیار گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.جامعه‌شناسی رشته‌ای است که به‌مانند بسیاری علوم دیگر خاستگاه آن خارج از ایران و غالباً در کشورهای غربی بوده است. ازاین‌جهت، بحث بر سر اینکه آیا چنین جامعه‌شناسی‌ای می‌تواند به فهم نظری عمیق و دقیقی از جامعه ایران نائل آید، همواره وجود داشته است و می‌تواند گفت در سال‌های اخیر نظراتی ازاین‌دست، بیش‌ازپیش به بحث گذاشته شده است. موضوع تحقق جامعه‌شناسیِ سازگار با شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی با عباراتی چون «علوم اجتماعی اسلامی» و «جامعه‌شناسی دینی» موردتوجه قرار گرفته است. فارغ از بحث‌های متعددی که دراینخصوص وجود دارد، مقاله حاضر به‌دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که با رویکرد کلان‌نگر چه مسیری در دهه اخیر پیرامون تحقق جامعه شناسی اسلامی پیموده شده است؟ و دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف ذیل چه عناوینی قابل‌دسته‌بندی و مفهوم‌سازی است؟ دراین مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا، مجموعه کارهای انجام شده پیرامون موضوع بحث تحلیل شده و دسته‌بندی سه‌گانه‌ای از امکان و امتناع تحقق جامعه‌شناسی دینی ارائه شده است که بتواند به فهم درستی از مسائل اجتماعی جامعه ایران نائل آید. طبق یافته‌ها سخن از تحقق جامعه‌شناسی دینی را در ساده‌ترین حالت باید ذیل دیدگاه «تقلیل‌گرا» فهم نمود. دراین دیدگاه دین و مسائل دینی جامعه موضوع جامعه‌شناسی خواهد بود. دیدگاه دوم، دیدگاه «تطبیق‌گرا» نام دارد. طبق این دیدگاه که متکی بر دیالکتیک التزام دینی−ایدئولوژیک و التزام علمی است، پژوهشگر جامعه‌شناس باید سعی کند در فهم مسائل اجتماعی پیش‌فرض‌ها و مبانی دینی را درنظر داشته باشد. درنهایت دیدگاه سوم یعنی دیدگاه «امکان‌گرا» از جهاتی می‌تواند به تحقق جامعه‌شناسی دینی کمک کند. پژوهشگر ذیل این دیدگاه در سه حوزه روش، نظریه و موضوع، مسیرهایی را برای تحقق جامعه‌شناسی اسلامی پیشنهاد داده است.https://soci.rihu.ac.ir/article_2135_8f1a7cbb9a86c289b3041e71bfc31743.pdfمسائل اجتماعیجامعه‌شناسی اسلامیتقلیل‌گرایینظریه اجتماعیتحلیل محتوا |
| spellingShingle | بهنام لطفی خاچکی ابوذر خیراندیش سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī مسائل اجتماعی جامعه‌شناسی اسلامی تقلیل‌گرایی نظریه اجتماعی تحلیل محتوا |
| title | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| title_full | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| title_fullStr | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| title_full_unstemmed | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| title_short | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| title_sort | سنخ‌شناسی امکان‌ها و ناممکن‌های تحقق جامعه‌شناسی اسلامی در فضای دانشگاهی دهه اخیر ایران |
| topic | مسائل اجتماعی جامعه‌شناسی اسلامی تقلیل‌گرایی نظریه اجتماعی تحلیل محتوا |
| url | https://soci.rihu.ac.ir/article_2135_8f1a7cbb9a86c289b3041e71bfc31743.pdf |
| work_keys_str_mv | AT bhnạmlṭfykẖạcẖḵy snkẖsẖnạsyạmḵạnhạwnạmmḵnhạytḥqqjạmʿhsẖnạsyạslạmydrfḍạydạnsẖgạhydhhạkẖyrạyrạn AT ạbwdẖrkẖyrạndysẖ snkẖsẖnạsyạmḵạnhạwnạmmḵnhạytḥqqjạmʿhsẖnạsyạslạmydrfḍạydạnsẖgạhydhhạkẖyrạyrạn |