Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej
Analiza filologiczna rękopisu „Kazań z lat szału” pokazuje, że kazania powstawały warstwa po warstwie, jeden dowód następował po drugim. Na tekście manuskryptu jest widoczna wstępna korekta – słowa są usunięte przez przekreślenie, a dodane słowa i zdania umieszczono nad zapisanymi wcześniej lub usu...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Stowarzyszenie Centrum Badan nad Zaglada Zydow
2019-12-01
|
| Series: | Zagłada Żydów |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/8 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1850119675603582976 |
|---|---|
| author | Daniel Reiser |
| author_facet | Daniel Reiser |
| author_sort | Daniel Reiser |
| collection | DOAJ |
| description |
Analiza filologiczna rękopisu „Kazań z lat szału” pokazuje, że kazania powstawały warstwa po warstwie, jeden dowód następował po drugim. Na tekście manuskryptu jest widoczna wstępna korekta – słowa są usunięte przez przekreślenie, a dodane słowa i zdania umieszczono nad zapisanymi wcześniej lub usuniętymi. Kolejne poprawki wprowadzono przez dodanie strzałek prowadzących do tekstu uzupełniającego na marginesach strony. Nie tylko treść, lecz także układ graficzny rękopisu wskazuje na wyjątkowe zjawisko psychologiczne. Wiele komentarzy napisano na marginesie pod koniec 1942 r., kiedy autor miał już pełną świadomość, że zmniejszają się jego szanse na przeżycie i że polskie żydostwo zostanie unicestwione. W takiej sytuacji dokonywał zmian w tekście, warstwa po warstwie, często były to drobne zmiany (z rodzaju męskiego na żeński, liczba pojedyncza zamiast liczby mnogiej itp.), wszystko równolegle do gorzkiej rzeczywistości na zewnątrz – jest to niezwykłe zjawisko ludzkie. Ktoś wie, że umrze, stracił już całą rodzinę, i co robi? Korekty i redakcję swoich kazań! Co więcej, postępuje tak, chociaż nie ma pewności, że kazania zostaną odnalezione w przyszłości i kiedykolwiek ukażą się drukiem. Taki zapis jest dowodem życia między dwiema skrajnościami – z jednej strony śmiercią, która niszczy wszystko, a z drugiej strony twórczością literacką, nowym życiem. Autor artykułu analizuje gettowe pisma rabina Shapiry w świetle modeli psychologicznych i fenomenologicznych opracowanych przez Ernesta Beckera, Viktora Frankla, Lwa Szestowa i innych, umieszczając dokonania rabina Shapiry w uniwersalnym kontekście ludzkim, a nie tylko żydowskim.
|
| format | Article |
| id | doaj-art-f7d38af0e25d4b9a8a4f00d2be9a9617 |
| institution | OA Journals |
| issn | 1895-247X 2657-3571 |
| language | deu |
| publishDate | 2019-12-01 |
| publisher | Stowarzyszenie Centrum Badan nad Zaglada Zydow |
| record_format | Article |
| series | Zagłada Żydów |
| spelling | doaj-art-f7d38af0e25d4b9a8a4f00d2be9a96172025-08-20T02:35:34ZdeuStowarzyszenie Centrum Badan nad Zaglada ZydowZagłada Żydów1895-247X2657-35712019-12-011510.32927/ZZSiM.2020.15.5Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznejDaniel Reiser0https://orcid.org/0000-0003-1536-6681Herzog and Zefat Academic Colleges Analiza filologiczna rękopisu „Kazań z lat szału” pokazuje, że kazania powstawały warstwa po warstwie, jeden dowód następował po drugim. Na tekście manuskryptu jest widoczna wstępna korekta – słowa są usunięte przez przekreślenie, a dodane słowa i zdania umieszczono nad zapisanymi wcześniej lub usuniętymi. Kolejne poprawki wprowadzono przez dodanie strzałek prowadzących do tekstu uzupełniającego na marginesach strony. Nie tylko treść, lecz także układ graficzny rękopisu wskazuje na wyjątkowe zjawisko psychologiczne. Wiele komentarzy napisano na marginesie pod koniec 1942 r., kiedy autor miał już pełną świadomość, że zmniejszają się jego szanse na przeżycie i że polskie żydostwo zostanie unicestwione. W takiej sytuacji dokonywał zmian w tekście, warstwa po warstwie, często były to drobne zmiany (z rodzaju męskiego na żeński, liczba pojedyncza zamiast liczby mnogiej itp.), wszystko równolegle do gorzkiej rzeczywistości na zewnątrz – jest to niezwykłe zjawisko ludzkie. Ktoś wie, że umrze, stracił już całą rodzinę, i co robi? Korekty i redakcję swoich kazań! Co więcej, postępuje tak, chociaż nie ma pewności, że kazania zostaną odnalezione w przyszłości i kiedykolwiek ukażą się drukiem. Taki zapis jest dowodem życia między dwiema skrajnościami – z jednej strony śmiercią, która niszczy wszystko, a z drugiej strony twórczością literacką, nowym życiem. Autor artykułu analizuje gettowe pisma rabina Shapiry w świetle modeli psychologicznych i fenomenologicznych opracowanych przez Ernesta Beckera, Viktora Frankla, Lwa Szestowa i innych, umieszczając dokonania rabina Shapiry w uniwersalnym kontekście ludzkim, a nie tylko żydowskim. https://zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/8rabin Kalonimus Kalman Szapirokazaniagetto warszawskieteoria opanowywania trwogifilozofia rozpaczy |
| spellingShingle | Daniel Reiser Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej Zagłada Żydów rabin Kalonimus Kalman Szapiro kazania getto warszawskie teoria opanowywania trwogi filozofia rozpaczy |
| title | Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| title_full | Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| title_fullStr | Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| title_full_unstemmed | Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| title_short | Pisarstwo w cieniu śmierci: rękopis rabina Szapiry „Kazania z lat szału” w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| title_sort | pisarstwo w cieniu smierci rekopis rabina szapiry kazania z lat szalu w perspektywie psychologicznej i fenomenologicznej |
| topic | rabin Kalonimus Kalman Szapiro kazania getto warszawskie teoria opanowywania trwogi filozofia rozpaczy |
| url | https://zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/8 |
| work_keys_str_mv | AT danielreiser pisarstwowcieniusmiercirekopisrabinaszapirykazaniazlatszałuwperspektywiepsychologicznejifenomenologicznej |