بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی
ایجاز از مباحث مهم در دانش معانی است و دو گونه دارد؛ ایجاز حذف و ایجاز قصر. این بحث در متون بلاغی چنان که باید تدوین و تشریح نشده و چارچوب نظری روشنی برای شناخت مفهوم آن به خواننده ارائه نشده است. دقیق نبودن نمونه‌ها، تداخل مثال‌های اطناب در ایجاز، درک نادرست از مفهوم «کوتاهی جمله»، محدود و تکراری ب...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Avestan |
| Published: |
University of Tabriz
2024-09-01
|
| Series: | زبان و ادب فارسی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_18011_6af070c32856911bbf7c4ccfaea2a8e8.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832572980367982592 |
|---|---|
| author | فاطمه هجری امیر مومنی |
| author_facet | فاطمه هجری امیر مومنی |
| author_sort | فاطمه هجری |
| collection | DOAJ |
| description | ایجاز از مباحث مهم در دانش معانی است و دو گونه دارد؛ ایجاز حذف و ایجاز قصر. این بحث در متون بلاغی چنان که باید تدوین و تشریح نشده و چارچوب نظری روشنی برای شناخت مفهوم آن به خواننده ارائه نشده است. دقیق نبودن نمونه‌ها، تداخل مثال‌های اطناب در ایجاز، درک نادرست از مفهوم «کوتاهی جمله»، محدود و تکراری بودن مثال‌ها، زیاده‌گویی و تعدد نابجای عنوان‌ها، و عربی‌مآبی و نامأنوس‌گرایی، از دلایل این امر است. افزون بر آن، بحث حذف در مبحث جمله‌های خبری نیز آمده است (حذف مسندالیه، مسند)؛ اما دربارۀ نسبت آن با ایجاز حذف سخنی نرفته است. مهم‌ترین این کاستی‌ها دقت نکردن در ارائۀ مثال‌هاست که بیشتر حاصل تداخل نمونه‌هایی از هر دو نوع ایجاز، در نظر نگرفتن تمامی موارد حذف یا قصر است. اساسی‌تر اینکه بلاغت‌نویسان هر جملۀ کوتاهی را در زمرۀ ایجاز قصر قرار داده‌اند، در حالی که دو شرط اصلی برای در زمرۀ ایجاز قصر قرار دادن جمله‌های کوتاه، مناسبت با تعریف ایجاز گنجاندن معانی بسیار در الفاظی اندک و وجود معانی مختلف و مکمل در جمله‌های کوتاهِ متعدد و پی‌درپی است. براین‌اساس تشریح و نقد این پراکندگی‌ها ضروری می‌نماید و می‌تواند افزون بر رفع کاستی‌های مذکور، سبب انسجام مبحث ایجاز در متون بلاغی و بهره‌وری بیشتر از آن شود. در مقالۀ حاضر کوشش شده است با بازخوانی تحلیلی-انتقادی آثار بلاغت نویسان فارسی در گذشته و امروز، به نقد مباحث مرتبط با ایجاز، پرداخته شود. |
| format | Article |
| id | doaj-art-f60edf72641a4e9286a15f7153dd082e |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-7979 2676-6779 |
| language | Avestan |
| publishDate | 2024-09-01 |
| publisher | University of Tabriz |
| record_format | Article |
| series | زبان و ادب فارسی |
| spelling | doaj-art-f60edf72641a4e9286a15f7153dd082e2025-02-02T06:12:12ZaveUniversity of Tabrizزبان و ادب فارسی2251-79792676-67792024-09-017724916518010.22034/perlit.2024.55398.344818011بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسیفاطمه هجری0امیر مومنی1گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀعلوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان،ایرانگروه زبان و ادبیاتفارسی،دانشکدۀعلوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان،ایرانایجاز از مباحث مهم در دانش معانی است و دو گونه دارد؛ ایجاز حذف و ایجاز قصر. این بحث در متون بلاغی چنان که باید تدوین و تشریح نشده و چارچوب نظری روشنی برای شناخت مفهوم آن به خواننده ارائه نشده است. دقیق نبودن نمونه‌ها، تداخل مثال‌های اطناب در ایجاز، درک نادرست از مفهوم «کوتاهی جمله»، محدود و تکراری بودن مثال‌ها، زیاده‌گویی و تعدد نابجای عنوان‌ها، و عربی‌مآبی و نامأنوس‌گرایی، از دلایل این امر است. افزون بر آن، بحث حذف در مبحث جمله‌های خبری نیز آمده است (حذف مسندالیه، مسند)؛ اما دربارۀ نسبت آن با ایجاز حذف سخنی نرفته است. مهم‌ترین این کاستی‌ها دقت نکردن در ارائۀ مثال‌هاست که بیشتر حاصل تداخل نمونه‌هایی از هر دو نوع ایجاز، در نظر نگرفتن تمامی موارد حذف یا قصر است. اساسی‌تر اینکه بلاغت‌نویسان هر جملۀ کوتاهی را در زمرۀ ایجاز قصر قرار داده‌اند، در حالی که دو شرط اصلی برای در زمرۀ ایجاز قصر قرار دادن جمله‌های کوتاه، مناسبت با تعریف ایجاز گنجاندن معانی بسیار در الفاظی اندک و وجود معانی مختلف و مکمل در جمله‌های کوتاهِ متعدد و پی‌درپی است. براین‌اساس تشریح و نقد این پراکندگی‌ها ضروری می‌نماید و می‌تواند افزون بر رفع کاستی‌های مذکور، سبب انسجام مبحث ایجاز در متون بلاغی و بهره‌وری بیشتر از آن شود. در مقالۀ حاضر کوشش شده است با بازخوانی تحلیلی-انتقادی آثار بلاغت نویسان فارسی در گذشته و امروز، به نقد مباحث مرتبط با ایجاز، پرداخته شود.https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_18011_6af070c32856911bbf7c4ccfaea2a8e8.pdfایجازایجاز حذفایجاز قصربلاغتبلاغت‌نویسان |
| spellingShingle | فاطمه هجری امیر مومنی بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی زبان و ادب فارسی ایجاز ایجاز حذف ایجاز قصر بلاغت بلاغت‌نویسان |
| title | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| title_full | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| title_fullStr | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| title_full_unstemmed | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| title_short | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| title_sort | بررسی و نقد شیوه‌های ایجاز در متون بلاغت فارسی |
| topic | ایجاز ایجاز حذف ایجاز قصر بلاغت بلاغت‌نویسان |
| url | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_18011_6af070c32856911bbf7c4ccfaea2a8e8.pdf |
| work_keys_str_mv | AT fạṭmhhjry brrsywnqdsẖywhhạyạyjạzdrmtwnblạgẖtfạrsy AT ạmyrmwmny brrsywnqdsẖywhhạyạyjạzdrmtwnblạgẖtfạrsy |