مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی
سابقه و هدف: گیلاس یکی از مهم‌ترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار می‌آید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. یکی از ارقام مهم تجاری گیلاس در حال حاضر در کشور، ’تکدانه مشهد‘ می‌باشد. این رقم دارای ویژگی‌های کمی و کیفی قابل ملاحظه‌ای می‌باشد، ولی خودناسازگاری و تنوع در کلون‌های موجود در آن منجر به کاهش به...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2024-06-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6764_531ebcb456efebf7119417559302520f.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586614150266880 |
|---|---|
| author | ابراهیم گنجی مقدم ناصر بوذری محبوبه زمانی پور |
| author_facet | ابراهیم گنجی مقدم ناصر بوذری محبوبه زمانی پور |
| author_sort | ابراهیم گنجی مقدم |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: گیلاس یکی از مهم‌ترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار می‌آید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. یکی از ارقام مهم تجاری گیلاس در حال حاضر در کشور، ’تکدانه مشهد‘ می‌باشد. این رقم دارای ویژگی‌های کمی و کیفی قابل ملاحظه‌ای می‌باشد، ولی خودناسازگاری و تنوع در کلون‌های موجود در آن منجر به کاهش بهره‌دهی گرده‌زاهای معرفی شده و کاهش عملکرد ناشی از آن در بعضی از سال‌ها گردیده است.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی سازگاری ارقام جدید وارداتی گیلاس و افزایش تنوع در ارقام موجود در کشور و دست‌یابی به ارقام پرمحصول، 7 رقم خودبارور گیلاس به نام‌های ’لاپینز‘، ’سویت ان‘، ’سویت هارت‘، ’ارلی استار‘، ’ورا‘، ’سلست‘، ’سان برست‘ به‌علاوه دو رقم شاهد تجاری ’تکدانه مشهد‘ و ’سیاه مشهد‘ پیوند شده روی پایه محلب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به‌مدت 3 سال در استان خراسان رضوی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: بین ارقام از لحاظ شروع و اتمام گلدهی تفاوت وجود داشت؛ به‌طوری‌که رقم ’سلست‘، زودگلده‌ترین (6 فروردین) و رقم ’تک دانه‘ دیرگلده‌ترین (12 فروردین) بود. زمان برداشت میوه‌های ارقام گیلاس نیز متفاوت بود، به‌طوری که رقم ’ارلی استار‘، زودرس‌ترین (27 اردیبهشت) و رقم ’تک دانه‘ دیررس‌ترین (3 تیرماه) بودند. در بررسی صفات مورفولوژیک مشخص شد که ارتفاع ارقام بین 66/326 سانتی‌متر در رقم ’سلست‘ تا 22/497 سانتی‌متر در رقم ’سیاه مشهد‘ متغیر بود. هم‌چنین، بیشترین عرض تاج و قطر تنه به‌ترتیب در رقم ’سیاه مشهد‘ با مقادیر 66/316 سانتی‌متر و 66/49 سانتی‌متر بود. بیشترین تعداد سیخک در هر 100 سانتی‌متر طول شاخه (06/38) نیز مربوط به رقم ’سلست‘ و کمترین تعداد سیخک (76/24) مربوط به رقم ’لاپینز‘ بود. در بررسی ویژگی‌های پومولوژیک ارقام مورد مطالعه گیلاس مشخص شد که شکل میوه در بین ارقام از کلیوی (’ورا‘، ’سان برست‘، ’تک دانه‘ و ’سیاه مشهد‘) تا قلبی شکل (’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘، ’لاپینز‘، ’سلست‘، ’ارلی استار‘) متغیر بود. در رنگ پوست میوه‌ها نیز تنوع وجود داشت، به‌طوری‌که به چهار گروه قرمز روشن (’لاپینز‘)، قرمز (’سان برست‘، ’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘)، قرمز تیره (’سیاه مشهد‘) و قرمز متمایل به سیاه (’تک دانه مشهد‘، ’ورا‘، ’سلست‘) تقسیم‌بندی شدند. وزن میوه در بین ارقام مورد مطالعه متغیر بود؛ به‌طوری‌که بالاترین وزن میوه (03/10) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین وزن میوه (08/6) در رقم ’ورا‘ مشاهده گردید. از لحاظ عملکرد نیز در بین ارقام مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده شد؛ به‌طوری‌که بالاترین میزان عملکرد (63/31 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’سوئیت هارت‘ و کمترین میزان عملکرد (99/4 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’تکدانه مشهد‘ مشاهده گردید. وزن هسته نیز از 20/0 در رقم ’ورا‘ تا 50/0 در رقم ’تکدانه مشهد‘ متغیر بود. طول دم میوه نیز در بین ارقام متفاوت بود؛ به‌طوری‌که بالاترین طول دم میوه (55/4 سانتی‌متر) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین طول دم میوه (90/2 سانتی‌متر) در رقم ’سلست‘ مشاهده گردید. مواد جامد محلول نیز از 95/23 درصد در رقم ’سوئیت هارت‘ تا 38/18 در رقم ’لاپینز‘ متغیر بود. اسیدیته و pH نیز در بین ارقام مورد مطالعه تفاوت نشان دادند؛ به‌طوری‌که بالاترین اسیدیته و pH به ترتیب (186/0 درصد- 74/3) در ارقام ’ورا‘ و ’سلست‘ و کمترین میزان اسیدیته و pH (142/0 درصد- 42/3) در ارقام ’سان برست‘ و ’سیاه مشهد‘ مشاهده گردید. نتیجه گیری: رقم ’سلست‘ به‌عنوان زودگلده‌ترین و زودرس‌ترین رقم، با کمترین ارتفاع و بیشترین تعداد سیخک و کمترین طول دم میوه مورد توجه می باشد. هم‌چنین، رقم ’تکدانه مشهد‘ با بالاترین وزن میوه و رقم ’سوئیت هارت‘ با بالاترین میزان مواد جامد محلول و عملکرد حائز اهمیت است. این پژوهش می‌تواند در افزایش تنوع در تولید گیلاس که به شدت مورد نیاز بازار مصرف می‌باشد، مورد استفاده قرار گیرد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-f0cc08eb8c294819abd560fa2a409263 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2024-06-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-f0cc08eb8c294819abd560fa2a4092632025-01-25T07:02:53ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782024-06-0131210311910.22069/jopp.2023.21285.30376764مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضویابراهیم گنجی مقدم0ناصر بوذری1محبوبه زمانی پور2نویسنده مسئول، استاد بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.دانشیار مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، کرج، ایران.استادیار گروه کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران.سابقه و هدف: گیلاس یکی از مهم‌ترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار می‌آید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. یکی از ارقام مهم تجاری گیلاس در حال حاضر در کشور، ’تکدانه مشهد‘ می‌باشد. این رقم دارای ویژگی‌های کمی و کیفی قابل ملاحظه‌ای می‌باشد، ولی خودناسازگاری و تنوع در کلون‌های موجود در آن منجر به کاهش بهره‌دهی گرده‌زاهای معرفی شده و کاهش عملکرد ناشی از آن در بعضی از سال‌ها گردیده است.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی سازگاری ارقام جدید وارداتی گیلاس و افزایش تنوع در ارقام موجود در کشور و دست‌یابی به ارقام پرمحصول، 7 رقم خودبارور گیلاس به نام‌های ’لاپینز‘، ’سویت ان‘، ’سویت هارت‘، ’ارلی استار‘، ’ورا‘، ’سلست‘، ’سان برست‘ به‌علاوه دو رقم شاهد تجاری ’تکدانه مشهد‘ و ’سیاه مشهد‘ پیوند شده روی پایه محلب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به‌مدت 3 سال در استان خراسان رضوی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: بین ارقام از لحاظ شروع و اتمام گلدهی تفاوت وجود داشت؛ به‌طوری‌که رقم ’سلست‘، زودگلده‌ترین (6 فروردین) و رقم ’تک دانه‘ دیرگلده‌ترین (12 فروردین) بود. زمان برداشت میوه‌های ارقام گیلاس نیز متفاوت بود، به‌طوری که رقم ’ارلی استار‘، زودرس‌ترین (27 اردیبهشت) و رقم ’تک دانه‘ دیررس‌ترین (3 تیرماه) بودند. در بررسی صفات مورفولوژیک مشخص شد که ارتفاع ارقام بین 66/326 سانتی‌متر در رقم ’سلست‘ تا 22/497 سانتی‌متر در رقم ’سیاه مشهد‘ متغیر بود. هم‌چنین، بیشترین عرض تاج و قطر تنه به‌ترتیب در رقم ’سیاه مشهد‘ با مقادیر 66/316 سانتی‌متر و 66/49 سانتی‌متر بود. بیشترین تعداد سیخک در هر 100 سانتی‌متر طول شاخه (06/38) نیز مربوط به رقم ’سلست‘ و کمترین تعداد سیخک (76/24) مربوط به رقم ’لاپینز‘ بود. در بررسی ویژگی‌های پومولوژیک ارقام مورد مطالعه گیلاس مشخص شد که شکل میوه در بین ارقام از کلیوی (’ورا‘، ’سان برست‘، ’تک دانه‘ و ’سیاه مشهد‘) تا قلبی شکل (’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘، ’لاپینز‘، ’سلست‘، ’ارلی استار‘) متغیر بود. در رنگ پوست میوه‌ها نیز تنوع وجود داشت، به‌طوری‌که به چهار گروه قرمز روشن (’لاپینز‘)، قرمز (’سان برست‘، ’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘)، قرمز تیره (’سیاه مشهد‘) و قرمز متمایل به سیاه (’تک دانه مشهد‘، ’ورا‘، ’سلست‘) تقسیم‌بندی شدند. وزن میوه در بین ارقام مورد مطالعه متغیر بود؛ به‌طوری‌که بالاترین وزن میوه (03/10) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین وزن میوه (08/6) در رقم ’ورا‘ مشاهده گردید. از لحاظ عملکرد نیز در بین ارقام مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده شد؛ به‌طوری‌که بالاترین میزان عملکرد (63/31 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’سوئیت هارت‘ و کمترین میزان عملکرد (99/4 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’تکدانه مشهد‘ مشاهده گردید. وزن هسته نیز از 20/0 در رقم ’ورا‘ تا 50/0 در رقم ’تکدانه مشهد‘ متغیر بود. طول دم میوه نیز در بین ارقام متفاوت بود؛ به‌طوری‌که بالاترین طول دم میوه (55/4 سانتی‌متر) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین طول دم میوه (90/2 سانتی‌متر) در رقم ’سلست‘ مشاهده گردید. مواد جامد محلول نیز از 95/23 درصد در رقم ’سوئیت هارت‘ تا 38/18 در رقم ’لاپینز‘ متغیر بود. اسیدیته و pH نیز در بین ارقام مورد مطالعه تفاوت نشان دادند؛ به‌طوری‌که بالاترین اسیدیته و pH به ترتیب (186/0 درصد- 74/3) در ارقام ’ورا‘ و ’سلست‘ و کمترین میزان اسیدیته و pH (142/0 درصد- 42/3) در ارقام ’سان برست‘ و ’سیاه مشهد‘ مشاهده گردید. نتیجه گیری: رقم ’سلست‘ به‌عنوان زودگلده‌ترین و زودرس‌ترین رقم، با کمترین ارتفاع و بیشترین تعداد سیخک و کمترین طول دم میوه مورد توجه می باشد. هم‌چنین، رقم ’تکدانه مشهد‘ با بالاترین وزن میوه و رقم ’سوئیت هارت‘ با بالاترین میزان مواد جامد محلول و عملکرد حائز اهمیت است. این پژوهش می‌تواند در افزایش تنوع در تولید گیلاس که به شدت مورد نیاز بازار مصرف می‌باشد، مورد استفاده قرار گیرد.https://jopp.gau.ac.ir/article_6764_531ebcb456efebf7119417559302520f.pdfتنوع ژنتیکیخصوصیات رویشیخصوصیات میوهعملکرد |
| spellingShingle | ابراهیم گنجی مقدم ناصر بوذری محبوبه زمانی پور مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī تنوع ژنتیکی خصوصیات رویشی خصوصیات میوه عملکرد |
| title | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| title_full | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| title_fullStr | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| title_full_unstemmed | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| title_short | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| title_sort | مقایسه برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی |
| topic | تنوع ژنتیکی خصوصیات رویشی خصوصیات میوه عملکرد |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_6764_531ebcb456efebf7119417559302520f.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ạbrạhymgnjymqdm mqạyshbrkẖyạzwyzẖgyhạyḵmywḵyfyạrqạmgylạsdrsẖrạyṭạstạnkẖrạsạnrḍwy AT nạṣrbwdẖry mqạyshbrkẖyạzwyzẖgyhạyḵmywḵyfyạrqạmgylạsdrsẖrạyṭạstạnkẖrạsạnrḍwy AT mḥbwbhzmạnypwr mqạyshbrkẖyạzwyzẖgyhạyḵmywḵyfyạrqạmgylạsdrsẖrạyṭạstạnkẖrạsạnrḍwy |