Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması
Yükseköğretim Kurulunun 2012 yılında yayımladığı, 2016 yılında da güncellediği Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi uyarınca, lisansüstü tezler de içinde olmak üzere, insan etkileşimli araştırmaların, araştırma etiğine uygun biçimde gerçekleşmesi için üniversitelerde etik kurullar oluşturulmu...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ankara University
2023-07-01
|
| Series: | Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2388642 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832583443289997312 |
|---|---|
| author | Rıfat Miser |
| author_facet | Rıfat Miser |
| author_sort | Rıfat Miser |
| collection | DOAJ |
| description | Yükseköğretim Kurulunun 2012 yılında yayımladığı, 2016 yılında da güncellediği Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi uyarınca, lisansüstü tezler de içinde olmak üzere, insan etkileşimli araştırmaların, araştırma etiğine uygun biçimde gerçekleşmesi için üniversitelerde etik kurullar oluşturulmuştur. Sosyal bilimler etik kurulu bunlardan biridir. Fakat sosyal bilim araştırma tasarımları için etik onay alınması, ülkemiz için yeni bir durumdur. Üstelik bu kurulların çalışmasına yol gösteren Yönergenin içerdiği etik kodların büyük kısmı araştırma etiği ile değil, yayın etiği ile ilgilidir. Dolayısıyla sosyal bilimler etik kurullarının önlerine gelen araştırma tasarımlarına etik onay verme görevini nasıl ve nelere dikkat ederek yerine getirdiği bilinmemektedir. Bu konuda herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Yazarın yaklaşık iki yıl boyunca Türkiye’nin en eski üniversitelerinden birinde etik kurul üyesi olarak başvurular üzerinde yaptığı etik inceleme sonuçlarının veri kaynağı olarak kullanıldığı bu örnek olay araştırması, söz konusu belirsizliğe kendi çapında ışık tutmaktadır. Araştırmanın bulguları; başvuru formlarının yalınlaştırılması ve alana özgülenmesi gerektiğini, etik kurul üyeliğinin öğretim üyeleri için ciddi bir iş yükü artışına neden olduğunu; başvuruların yaklaşık 2/3’ünden etik bakımdan düzeltme istenmesinin bu iş yükü artışına önemli bir katkı yaptığını; düzeltme nedenlerinin başvuru belgelerinin hazırlanmasındaki özensizlik ile ‘yöntemsel yanlışların yanılmaya yol açabileceği’ konusundaki duyarlık eksikliğinden kaynaklandığı göstermektedir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-ec08d5f7395d4d8285e123c8dbe73e46 |
| institution | Kabale University |
| issn | 1301-3718 |
| language | English |
| publishDate | 2023-07-01 |
| publisher | Ankara University |
| record_format | Article |
| series | Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi |
| spelling | doaj-art-ec08d5f7395d4d8285e123c8dbe73e462025-01-28T15:23:40ZengAnkara UniversityAnkara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi1301-37182023-07-0156275981110.30964/auebfd.110701445Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay AraştırmasıRıfat Miser0https://orcid.org/0000-0001-7212-1985Ankara University, Ankara, Ankara, TurkeyYükseköğretim Kurulunun 2012 yılında yayımladığı, 2016 yılında da güncellediği Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi uyarınca, lisansüstü tezler de içinde olmak üzere, insan etkileşimli araştırmaların, araştırma etiğine uygun biçimde gerçekleşmesi için üniversitelerde etik kurullar oluşturulmuştur. Sosyal bilimler etik kurulu bunlardan biridir. Fakat sosyal bilim araştırma tasarımları için etik onay alınması, ülkemiz için yeni bir durumdur. Üstelik bu kurulların çalışmasına yol gösteren Yönergenin içerdiği etik kodların büyük kısmı araştırma etiği ile değil, yayın etiği ile ilgilidir. Dolayısıyla sosyal bilimler etik kurullarının önlerine gelen araştırma tasarımlarına etik onay verme görevini nasıl ve nelere dikkat ederek yerine getirdiği bilinmemektedir. Bu konuda herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Yazarın yaklaşık iki yıl boyunca Türkiye’nin en eski üniversitelerinden birinde etik kurul üyesi olarak başvurular üzerinde yaptığı etik inceleme sonuçlarının veri kaynağı olarak kullanıldığı bu örnek olay araştırması, söz konusu belirsizliğe kendi çapında ışık tutmaktadır. Araştırmanın bulguları; başvuru formlarının yalınlaştırılması ve alana özgülenmesi gerektiğini, etik kurul üyeliğinin öğretim üyeleri için ciddi bir iş yükü artışına neden olduğunu; başvuruların yaklaşık 2/3’ünden etik bakımdan düzeltme istenmesinin bu iş yükü artışına önemli bir katkı yaptığını; düzeltme nedenlerinin başvuru belgelerinin hazırlanmasındaki özensizlik ile ‘yöntemsel yanlışların yanılmaya yol açabileceği’ konusundaki duyarlık eksikliğinden kaynaklandığı göstermektedir.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2388642etiketik kurulbilim etiğiaraştırma etiğiaraştırma etiğine aykırılıketiketik kurulbilim etiğiaraştırma etiğiaraştırma etiğine aykırılık |
| spellingShingle | Rıfat Miser Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi etik etik kurul bilim etiği araştırma etiği araştırma etiğine aykırılık etik etik kurul bilim etiği araştırma etiği araştırma etiğine aykırılık |
| title | Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması |
| title_full | Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması |
| title_fullStr | Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması |
| title_full_unstemmed | Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması |
| title_short | Sosyal Bilim Araştırmaları Etik Onay Süreci Hakkında Bir Örnek Olay Araştırması |
| title_sort | sosyal bilim arastirmalari etik onay sureci hakkinda bir ornek olay arastirmasi |
| topic | etik etik kurul bilim etiği araştırma etiği araştırma etiğine aykırılık etik etik kurul bilim etiği araştırma etiği araştırma etiğine aykırılık |
| url | https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2388642 |
| work_keys_str_mv | AT rıfatmiser sosyalbilimarastırmalarıetikonaysurecihakkındabirornekolayarastırması |