شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT
مقدمهوجود آب برای کشاورزی، از اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود بحران آبی که همه ساله هم به‌صورت کمی و هم به‌صورت کیفی شدید‌تر می‌شود، باید به‌طور جدی به این مساله توجه شود. منابع آب شامل آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود که از نظر کیفی، آب‌های سطحی در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین، برای حفظ آن‌ه...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI)
2023-09-01
|
| Series: | Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jwem.areeo.ac.ir/article_127927_a685d4de5fc3cd48bb1e1df14a30f999.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832539858823806976 |
|---|---|
| author | فرهاد میثاقی پریسا عسگری مریم نوری |
| author_facet | فرهاد میثاقی پریسا عسگری مریم نوری |
| author_sort | فرهاد میثاقی |
| collection | DOAJ |
| description | مقدمهوجود آب برای کشاورزی، از اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود بحران آبی که همه ساله هم به‌صورت کمی و هم به‌صورت کیفی شدید‌تر می‌شود، باید به‌طور جدی به این مساله توجه شود. منابع آب شامل آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود که از نظر کیفی، آب‌های سطحی در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین، برای حفظ آن‌ها باید منابع آلودگی را شناخته و راهکارهای مناسب برای پیشگیری یا رفع این آلودگی‌ها ارائه شود. مواد و روش‌ها در این پژوهش، چرخه انتقال فسفات در حوزه آبخیز زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT شبیه‌سازی شده است. برای واسنجی و اعتبارسنجی از نرم‌افزار SWAT-CUP و مقادیر اندازه‌گیری شده شدت جریان متوسط ماهانه در ایستگاه آب‌سنجی سرچم بین سال‌های 1996 تا 2013، استفاده شده و برای تحلیل حساسیت نیز 26 پارامتر حساس، انتخاب شده است. سه گزینه برای شیوه آبیاری، سه گزینه برای میزان کود مصرفی و دو گزینه تلفیقی تعریف شده است. به‌منظور تحلیل عدم قطعیت از شاخص‌های p-factor و r-factor و برای تحلیل کیفیت نتایج مدل، از دو شاخص ضریب تعیین (R2) و ضریب نش-ساتکلیف (NS)، استفاده شده است. نتایج و بحثدر مرحله واسنجی رواناب ماهانه در خروجی حوضه، ضرایب r-factor ،p-factor ،R2 ، NS، به‌ترتیب 0.27، 0.11، 0.83 و 0.53 و در مرحله اعتبارسنجی به‌ترتیب 0.60، 0.18، 0.73 و 0.53 به‌دست آمده است. نتایج نشان داد که با افزایش سطح آبیاری تحت فشار، میزان آلودگی فسفات در خروجی حوضه تغییر چشمگیری ندارد. در رابطه با میزان کود، کاهش 50 درصدی مصرف کودهای فسفاته، مقدار فسفات ورودی به رودخانه زنجان‌رود را به میزان 19.2درصد کاهش داده است. از طرفی، افزایش 50 درصدی مصرف کودها، فسفات ورودی را به میزان 17.7 درصد افزایش داده است. نتیجه‌گیرینتایج حاکی از عملکرد مناسب مدل SWAT و توانایی آن در شبیه‌سازی مذکور بود. همچنین، با تغییر شیوه آبیاری سطحی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، تغییر چشمگیری در میانگین میزان فسفات خروجی از سطح حوضه ایجاد نمی‌شود. از طرفی با کاهش مقادیر کود‌دهی و جلوگیری از کود‌دهی بی‌رویه به‌وسیله کشاورزان، به میزان زیادی می‌توان مانع آلودگی منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی شد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-e8b75473f2fc40479b0815db7446a933 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-9300 2322-536X |
| language | fas |
| publishDate | 2023-09-01 |
| publisher | Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI) |
| record_format | Article |
| series | Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz |
| spelling | doaj-art-e8b75473f2fc40479b0815db7446a9332025-02-05T08:25:08ZfasSoil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI)Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz2251-93002322-536X2023-09-0115335136610.22092/ijwmse.2022.116292.1379127927شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWATفرهاد میثاقی0پریسا عسگری1مریم نوری2استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایرانکارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایرانکارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایرانمقدمهوجود آب برای کشاورزی، از اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود بحران آبی که همه ساله هم به‌صورت کمی و هم به‌صورت کیفی شدید‌تر می‌شود، باید به‌طور جدی به این مساله توجه شود. منابع آب شامل آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود که از نظر کیفی، آب‌های سطحی در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین، برای حفظ آن‌ها باید منابع آلودگی را شناخته و راهکارهای مناسب برای پیشگیری یا رفع این آلودگی‌ها ارائه شود. مواد و روش‌ها در این پژوهش، چرخه انتقال فسفات در حوزه آبخیز زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT شبیه‌سازی شده است. برای واسنجی و اعتبارسنجی از نرم‌افزار SWAT-CUP و مقادیر اندازه‌گیری شده شدت جریان متوسط ماهانه در ایستگاه آب‌سنجی سرچم بین سال‌های 1996 تا 2013، استفاده شده و برای تحلیل حساسیت نیز 26 پارامتر حساس، انتخاب شده است. سه گزینه برای شیوه آبیاری، سه گزینه برای میزان کود مصرفی و دو گزینه تلفیقی تعریف شده است. به‌منظور تحلیل عدم قطعیت از شاخص‌های p-factor و r-factor و برای تحلیل کیفیت نتایج مدل، از دو شاخص ضریب تعیین (R2) و ضریب نش-ساتکلیف (NS)، استفاده شده است. نتایج و بحثدر مرحله واسنجی رواناب ماهانه در خروجی حوضه، ضرایب r-factor ،p-factor ،R2 ، NS، به‌ترتیب 0.27، 0.11، 0.83 و 0.53 و در مرحله اعتبارسنجی به‌ترتیب 0.60، 0.18، 0.73 و 0.53 به‌دست آمده است. نتایج نشان داد که با افزایش سطح آبیاری تحت فشار، میزان آلودگی فسفات در خروجی حوضه تغییر چشمگیری ندارد. در رابطه با میزان کود، کاهش 50 درصدی مصرف کودهای فسفاته، مقدار فسفات ورودی به رودخانه زنجان‌رود را به میزان 19.2درصد کاهش داده است. از طرفی، افزایش 50 درصدی مصرف کودها، فسفات ورودی را به میزان 17.7 درصد افزایش داده است. نتیجه‌گیرینتایج حاکی از عملکرد مناسب مدل SWAT و توانایی آن در شبیه‌سازی مذکور بود. همچنین، با تغییر شیوه آبیاری سطحی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، تغییر چشمگیری در میانگین میزان فسفات خروجی از سطح حوضه ایجاد نمی‌شود. از طرفی با کاهش مقادیر کود‌دهی و جلوگیری از کود‌دهی بی‌رویه به‌وسیله کشاورزان، به میزان زیادی می‌توان مانع آلودگی منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی شد.https://jwem.areeo.ac.ir/article_127927_a685d4de5fc3cd48bb1e1df14a30f999.pdfایستگاه آب‌سنجی سرچمسامانه آبیاریکودکودهای فسفاتهمنابع آب‌های سطحی |
| spellingShingle | فرهاد میثاقی پریسا عسگری مریم نوری شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz ایستگاه آب‌سنجی سرچم سامانه آبیاری کود کودهای فسفاته منابع آب‌های سطحی |
| title | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT |
| title_full | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT |
| title_fullStr | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT |
| title_full_unstemmed | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT |
| title_short | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل SWAT |
| title_sort | شبیه‌سازی چرخه انتقال فسفات در رودخانه زنجان‌رود با استفاده از مدل swat |
| topic | ایستگاه آب‌سنجی سرچم سامانه آبیاری کود کودهای فسفاته منابع آب‌های سطحی |
| url | https://jwem.areeo.ac.ir/article_127927_a685d4de5fc3cd48bb1e1df14a30f999.pdf |
| work_keys_str_mv | AT frhạdmytẖạqy sẖbyhsạzycẖrkẖhạntqạlfsfạtdrrwdkẖạnhznjạnrwdbạạstfạdhạzmdlswat AT prysạʿsgry sẖbyhsạzycẖrkẖhạntqạlfsfạtdrrwdkẖạnhznjạnrwdbạạstfạdhạzmdlswat AT mrymnwry sẖbyhsạzycẖrkẖhạntqạlfsfạtdrrwdkẖạnhznjạnrwdbạạstfạdhạzmdlswat |