واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی
تابش فرابنفش خورشیدی رسیده به سطح زمین تأثیر بیولوژیکی قابل‌توجهی بر سلامت انسان، حیوانات، گیاهان و اکوسیستم‌های زمینی و آبی دارد. پایش مستمر تغییرات شدت تابش فرابنفش و ازون کلی در ایران فقط در دو ایستگاه انجام میشود که در دورههایی به خاطر مشکلاتی ازجمله کالیبراسیون و هزینه سنگین نگهداری با مشکلات...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2024-03-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_43856_e03429670907d8d2238b9c8798bceb81.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592604314730496 |
|---|---|
| author | هانیه بازیارپور علی اکبر سبزی پرور |
| author_facet | هانیه بازیارپور علی اکبر سبزی پرور |
| author_sort | هانیه بازیارپور |
| collection | DOAJ |
| description | تابش فرابنفش خورشیدی رسیده به سطح زمین تأثیر بیولوژیکی قابل‌توجهی بر سلامت انسان، حیوانات، گیاهان و اکوسیستم‌های زمینی و آبی دارد. پایش مستمر تغییرات شدت تابش فرابنفش و ازون کلی در ایران فقط در دو ایستگاه انجام میشود که در دورههایی به خاطر مشکلاتی ازجمله کالیبراسیون و هزینه سنگین نگهداری با مشکلاتی مواجه شده است. این مشکلات انگیزه استفاده از دیگر منابع اطلاعاتی نظیر ماهوارهها و دادههای باز تحلیل را در طیفهای مهم الکترومغناطیسی خورشید فراهم مینماید. در پژوهش حاضر، تابش تجمعی روزانه فرابنفش-مرئی (انتگرال کلی تابش فرابنفش-مرئی از طول‌موج 200 تا 440 نانومتر) حاصل از پایگاه داده بازتحلیل ERA5، ازون کلی و درصد ابرناکی مربوط به دوره آماری 1979-2020 در گستره ایران موردبررسی قرار گرفت. منطقه موردمطالعه با استفاده از روش خوشهبندی سلسلهمراتبی به 8 خوشه تقسیم و بررسی روند در سری دادهها با استفاده از آزمون من-کندال انجام شد. نتایج میانگین شدت تابش تجمعی فرابنفش-مرئی(UV-VIS200-440) نشان داد در مقیاس سالانه در نواحی شمال و شمال غرب کشور (خوشههای 5، 6، 7 و 8) روند مثبت وجود دارد، اما در سایر مناطق روند معنیداری مشاهده نشد. مطالعه سری زمانی ازون کلی کشور نیز نشان داد در هر 8 خوشه مطالعه شده ازون کلی در سالهای 1979 الی 2000 روند کاهشی معنیدار و از سال 2001 میلادی به بعد روند افزایشی معنیدار را تجربه نموده است. در این پژوهش به‌منظور تخمین تابش در نقاط فاقد ایستگاه، روابط رگرسیونی خطی بین تابش تجمعی(200 الی 440 نانومتر) با ازون کلی و ابرناکی در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه استخراج شدند. بررسی ضرایب همبستگی بین سری زمانی تابش فرابنفش-مرئی (200 الی 440 نانومتر) با ابرناکی و ازون کلی نشان داد در هر سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه، تابش با ابرناکی همبستگی قوی‌تری نسبت به ازون کلی دارد. بهطوریکه در مقیاس سالانه بیشترین ضریب همبستگی تابش فرابنفش-مرئی با ابرناکی 81./0 و برای ازون کلی 25/0 به دست آمد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-df26a559db8843f48bf8f172e7bdfbd9 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| publishDate | 2024-03-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj-art-df26a559db8843f48bf8f172e7bdfbd92025-01-21T06:39:16ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762024-03-0113124326410.22067/geoeh.2022.76097.121143856واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکیهانیه بازیارپور0علی اکبر سبزی پرور1دانشجوی دکتری هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایراناستاد هواشناسی گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایرانتابش فرابنفش خورشیدی رسیده به سطح زمین تأثیر بیولوژیکی قابل‌توجهی بر سلامت انسان، حیوانات، گیاهان و اکوسیستم‌های زمینی و آبی دارد. پایش مستمر تغییرات شدت تابش فرابنفش و ازون کلی در ایران فقط در دو ایستگاه انجام میشود که در دورههایی به خاطر مشکلاتی ازجمله کالیبراسیون و هزینه سنگین نگهداری با مشکلاتی مواجه شده است. این مشکلات انگیزه استفاده از دیگر منابع اطلاعاتی نظیر ماهوارهها و دادههای باز تحلیل را در طیفهای مهم الکترومغناطیسی خورشید فراهم مینماید. در پژوهش حاضر، تابش تجمعی روزانه فرابنفش-مرئی (انتگرال کلی تابش فرابنفش-مرئی از طول‌موج 200 تا 440 نانومتر) حاصل از پایگاه داده بازتحلیل ERA5، ازون کلی و درصد ابرناکی مربوط به دوره آماری 1979-2020 در گستره ایران موردبررسی قرار گرفت. منطقه موردمطالعه با استفاده از روش خوشهبندی سلسلهمراتبی به 8 خوشه تقسیم و بررسی روند در سری دادهها با استفاده از آزمون من-کندال انجام شد. نتایج میانگین شدت تابش تجمعی فرابنفش-مرئی(UV-VIS200-440) نشان داد در مقیاس سالانه در نواحی شمال و شمال غرب کشور (خوشههای 5، 6، 7 و 8) روند مثبت وجود دارد، اما در سایر مناطق روند معنیداری مشاهده نشد. مطالعه سری زمانی ازون کلی کشور نیز نشان داد در هر 8 خوشه مطالعه شده ازون کلی در سالهای 1979 الی 2000 روند کاهشی معنیدار و از سال 2001 میلادی به بعد روند افزایشی معنیدار را تجربه نموده است. در این پژوهش به‌منظور تخمین تابش در نقاط فاقد ایستگاه، روابط رگرسیونی خطی بین تابش تجمعی(200 الی 440 نانومتر) با ازون کلی و ابرناکی در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه استخراج شدند. بررسی ضرایب همبستگی بین سری زمانی تابش فرابنفش-مرئی (200 الی 440 نانومتر) با ابرناکی و ازون کلی نشان داد در هر سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه، تابش با ابرناکی همبستگی قوی‌تری نسبت به ازون کلی دارد. بهطوریکه در مقیاس سالانه بیشترین ضریب همبستگی تابش فرابنفش-مرئی با ابرناکی 81./0 و برای ازون کلی 25/0 به دست آمد.https://geoeh.um.ac.ir/article_43856_e03429670907d8d2238b9c8798bceb81.pdfخوشهبندی سلسله مراتبیپهنه‌بندی تابش روزانهآزمون من-کندالپایگاه داده era5روند تابش فرابنفش |
| spellingShingle | هانیه بازیارپور علی اکبر سبزی پرور واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی جغرافیا و مخاطرات محیطی خوشهبندی سلسله مراتبی پهنه‌بندی تابش روزانه آزمون من-کندال پایگاه داده era5 روند تابش فرابنفش |
| title | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| title_full | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| title_fullStr | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| title_full_unstemmed | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| title_short | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| title_sort | واکاوی چند‌دهه‌ای تغییرات تابش تجمعی روزانه فرابنفش سطحی در ایران و همبستگی آن با تغییرات ازون کلی و ابرناکی |
| topic | خوشهبندی سلسله مراتبی پهنه‌بندی تابش روزانه آزمون من-کندال پایگاه داده era5 روند تابش فرابنفش |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_43856_e03429670907d8d2238b9c8798bceb81.pdf |
| work_keys_str_mv | AT hạnyhbạzyạrpwr wạḵạwycẖnddhhạytgẖyyrạttạbsẖtjmʿyrwzạnhfrạbnfsẖsṭḥydrạyrạnwhmbstgyậnbạtgẖyyrạtạzwnḵlywạbrnạḵy AT ʿlyạḵbrsbzyprwr wạḵạwycẖnddhhạytgẖyyrạttạbsẖtjmʿyrwzạnhfrạbnfsẖsṭḥydrạyrạnwhmbstgyậnbạtgẖyyrạtạzwnḵlywạbrnạḵy |