Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme
Amaç: Çalışmanın amacı, arşive devredilmiş elektronik belgelerin düzenlenmesi ve tanımlanması olarak da bilinen entelektüel kontrolü sırasındaki uygulamalara bilgi ve belge uzmanlarının yaklaşımını incelemektir. Yöntem: Dijital çağda düzenleme ve tanımlamanın izi sürülerek, söz konusu uygulamaların...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Türk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association)
2024-09-01
|
| Series: | Türk Kütüphaneciliği |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3816336 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832542406736609280 |
|---|---|
| author | Niyazi Çiçek Aygül Çiçek |
| author_facet | Niyazi Çiçek Aygül Çiçek |
| author_sort | Niyazi Çiçek |
| collection | DOAJ |
| description | Amaç: Çalışmanın amacı, arşive devredilmiş elektronik belgelerin düzenlenmesi ve tanımlanması olarak da bilinen entelektüel kontrolü sırasındaki uygulamalara bilgi ve belge uzmanlarının yaklaşımını incelemektir. Yöntem: Dijital çağda düzenleme ve tanımlamanın izi sürülerek, söz konusu uygulamaların elektronik arşiv malzemesi üzerinde nasıl ve ne şekilde gerçekleştirildiğini inceleyen bu çalışmada, nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Bu kapsamda örneklem olarak Türkiye’deki çeşitli örgütlerden belge yönetimi ve arşiv uygulamalarını tecrübe etmiş uzmanlar tespit edilerek saha çalışması gerçekleştirilmiştir. 15 kurumdan 18 katılımcı ile yapılan görüşmelerde katılımcılara 12 soru yöneltilmiştir. Çözümlenen görüşme kayıtlarının, MAXQDA nitel veri analiz programı aracılığıyla içerik analizi yapılmıştır. Bulgular: Saha çalışmasında e-belgelerin klasik bilgi taşıyıcılarına göre birtakım yeni tanımlama alanlarının ortaya çıktığı görülmüştür. Bunlar, teknik ve teknolojik özellikler, format yapısı, çözünürlük ve üretildiği yazılım gibi bilgilerdir. Katılımcılar, bu yeni tanımlamaların mevcut üstveri alanlarına eklemeler yapılarak kullanıldığını belirtmişlerdir. Her ne kadar geleneksel arşiv prensiplerinin yeni nesil dijital taşıyıcılarla değiştiği tartışmaları olsa da bilakis bu prensiplere daha çok ihtiyaç olacağı ifade edilmiştir.Sonuç: Araştırmada, e-belgelerin geleneksellere göre düzenleme farklılığı olduğu, güncel dönemde üretilen birçok verinin arşiv safhasında da kullanıldığı, uygulamalarda dosya düzeyi yanı sıra özellikle belge düzeyinde tanımlama yapmanın yaygınlaştığı, konuya ilişkin olarak Devlet Arşivleri Başkanlığının tanımlama kurallarıyla alakalı daha aktif rol alması gerektiği değerlendirilmiştir. Provenans ve asli düzenin, arşivlenen e-belgelerin delil değerlerinin devamlılığında önemli bir araç olarak görüldüğü, organik bağı koruyup belge hiyerarşisini kurmak için gerekli oldukları kanaati oluşmuştur.Özgün Değer: Çalışma, e-arşiv hizmeti veren kurumlardaki uygulamalara ilişkin işleyiş ve gereksinimler konusunda ulusal düzeyde durum tespiti yapan ilk örneklerden biridir. Dijital bilgi taşıyıcıları karşısında bilgi-belge uzmanlarının geleneksel arşiv prensiplerine yaklaşımları açığa çıkarılmıştır. Bu makalenin arşivlenen e-belgelerle ilgili çalışmalara katkı yapması umulmaktadır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-d1fb6176ce284cc882fa34b707fbad0f |
| institution | Kabale University |
| issn | 2147-9682 |
| language | English |
| publishDate | 2024-09-01 |
| publisher | Türk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association) |
| record_format | Article |
| series | Türk Kütüphaneciliği |
| spelling | doaj-art-d1fb6176ce284cc882fa34b707fbad0f2025-02-04T06:03:23ZengTürk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association)Türk Kütüphaneciliği2147-96822024-09-0138315117610.24146/tk.14576551848Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İncelemeNiyazi Çiçek0https://orcid.org/0000-0002-9868-242XAygül Çiçek1https://orcid.org/0000-0002-8631-4953İSTANBUL ÜNİVERSİTESİKültür ve Turizm BakanlığıAmaç: Çalışmanın amacı, arşive devredilmiş elektronik belgelerin düzenlenmesi ve tanımlanması olarak da bilinen entelektüel kontrolü sırasındaki uygulamalara bilgi ve belge uzmanlarının yaklaşımını incelemektir. Yöntem: Dijital çağda düzenleme ve tanımlamanın izi sürülerek, söz konusu uygulamaların elektronik arşiv malzemesi üzerinde nasıl ve ne şekilde gerçekleştirildiğini inceleyen bu çalışmada, nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Bu kapsamda örneklem olarak Türkiye’deki çeşitli örgütlerden belge yönetimi ve arşiv uygulamalarını tecrübe etmiş uzmanlar tespit edilerek saha çalışması gerçekleştirilmiştir. 15 kurumdan 18 katılımcı ile yapılan görüşmelerde katılımcılara 12 soru yöneltilmiştir. Çözümlenen görüşme kayıtlarının, MAXQDA nitel veri analiz programı aracılığıyla içerik analizi yapılmıştır. Bulgular: Saha çalışmasında e-belgelerin klasik bilgi taşıyıcılarına göre birtakım yeni tanımlama alanlarının ortaya çıktığı görülmüştür. Bunlar, teknik ve teknolojik özellikler, format yapısı, çözünürlük ve üretildiği yazılım gibi bilgilerdir. Katılımcılar, bu yeni tanımlamaların mevcut üstveri alanlarına eklemeler yapılarak kullanıldığını belirtmişlerdir. Her ne kadar geleneksel arşiv prensiplerinin yeni nesil dijital taşıyıcılarla değiştiği tartışmaları olsa da bilakis bu prensiplere daha çok ihtiyaç olacağı ifade edilmiştir.Sonuç: Araştırmada, e-belgelerin geleneksellere göre düzenleme farklılığı olduğu, güncel dönemde üretilen birçok verinin arşiv safhasında da kullanıldığı, uygulamalarda dosya düzeyi yanı sıra özellikle belge düzeyinde tanımlama yapmanın yaygınlaştığı, konuya ilişkin olarak Devlet Arşivleri Başkanlığının tanımlama kurallarıyla alakalı daha aktif rol alması gerektiği değerlendirilmiştir. Provenans ve asli düzenin, arşivlenen e-belgelerin delil değerlerinin devamlılığında önemli bir araç olarak görüldüğü, organik bağı koruyup belge hiyerarşisini kurmak için gerekli oldukları kanaati oluşmuştur.Özgün Değer: Çalışma, e-arşiv hizmeti veren kurumlardaki uygulamalara ilişkin işleyiş ve gereksinimler konusunda ulusal düzeyde durum tespiti yapan ilk örneklerden biridir. Dijital bilgi taşıyıcıları karşısında bilgi-belge uzmanlarının geleneksel arşiv prensiplerine yaklaşımları açığa çıkarılmıştır. Bu makalenin arşivlenen e-belgelerle ilgili çalışmalara katkı yapması umulmaktadır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3816336arrangement and descriptione-recordse-archiveprovenanceoriginal orderintellectual controldescription standardsmetadatadüzenleme ve tanımlamae-belgee-arşivprovenansasli düzenentelektüel kontroltanımlama standartlarıüstveri |
| spellingShingle | Niyazi Çiçek Aygül Çiçek Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme Türk Kütüphaneciliği arrangement and description e-records e-archive provenance original order intellectual control description standards metadata düzenleme ve tanımlama e-belge e-arşiv provenans asli düzen entelektüel kontrol tanımlama standartları üstveri |
| title | Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme |
| title_full | Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme |
| title_fullStr | Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme |
| title_full_unstemmed | Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme |
| title_short | Arşiv Malzemesi Olmuş Elektronik Belgelerin Entelektüel Kontrolüne Bilgi-Belge Uzmanlarının Yaklaşımı: Ulusal Düzeyde Bir İnceleme |
| title_sort | arsiv malzemesi olmus elektronik belgelerin entelektuel kontrolune bilgi belge uzmanlarinin yaklasimi ulusal duzeyde bir inceleme |
| topic | arrangement and description e-records e-archive provenance original order intellectual control description standards metadata düzenleme ve tanımlama e-belge e-arşiv provenans asli düzen entelektüel kontrol tanımlama standartları üstveri |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3816336 |
| work_keys_str_mv | AT niyazicicek arsivmalzemesiolmuselektronikbelgelerinentelektuelkontrolunebilgibelgeuzmanlarınınyaklasımıulusalduzeydebirinceleme AT aygulcicek arsivmalzemesiolmuselektronikbelgelerinentelektuelkontrolunebilgibelgeuzmanlarınınyaklasımıulusalduzeydebirinceleme |