Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski
Na tle wahań klimatycznych w Europie przedstawiono cztery przykłady szczegółowych studiów z południowej Polski, które dokumentują bardzo wyraźny, wielokierunkowy wpływ zmian klimatycznych w okresie rzymskim na osadnictwo i charakter aktywności społeczności kultury przeworskiej. Istotną rolę odgrywa...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
2024-12-01
|
| Series: | Archeologia Polski |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/3826 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841542630560759808 |
|---|---|
| author | Halina Dobrzańska Tomasz Kalicki |
| author_facet | Halina Dobrzańska Tomasz Kalicki |
| author_sort | Halina Dobrzańska |
| collection | DOAJ |
| description |
Na tle wahań klimatycznych w Europie przedstawiono cztery przykłady szczegółowych studiów z południowej Polski, które dokumentują bardzo wyraźny, wielokierunkowy wpływ zmian klimatycznych w okresie rzymskim na osadnictwo i charakter aktywności społeczności kultury przeworskiej. Istotną rolę odgrywały też uwarunkowania lokalne. Omawiana ekumena nie była jednolita, co powodowało regionalne zróżnicowanie antropopresji, zapisane w formach i osadach. Składały się na nią „centra” produkcji pozarolniczej, tj. metalurgiczne w regionie świętokrzyskim i ośrodki garncarskie w dolinie Wisły, na wschód od Krakowa, relatywnie gęsto zaludnione i znacząco oddziałujące na środowisko przyrodnicze. Pomiędzy tymi centrami, zajmującymi stosunkowo niewielki obszar, rozciągały się tereny użytkowane rolniczo, stanowiące mozaikę gruntów ornych, pastwisk i obszarów leśnych, co powodowało niewielką intensywność procesów erozyjno-akumulacyjnych.
Niezależnie od wielkich ruchów migracyjnych ludności kultury przeworskiej na południe, heterogeniczność ekumeny mogła powodować również lokalne przemieszczenia do obu centrów produkcyjnych (odpowiednik współczesnych migracji „wieś→miasto”). Może to ilustrować spadek gęstości zaludnienia niektórych obszarów rolniczych, np. doliny Nidy i jej lewobrzeżnej, krasowej części zlewni po rzymskim optimum klimatycznym (po 150 r. n.e.).
|
| format | Article |
| id | doaj-art-cad3014f8ff94707b0f9e9214d150172 |
| institution | Kabale University |
| issn | 0003-8180 2719-7034 |
| language | deu |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Archeologia Polski |
| spelling | doaj-art-cad3014f8ff94707b0f9e9214d1501722025-01-13T21:40:54ZdeuInstitute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of SciencesArcheologia Polski0003-81802719-70342024-12-016910.23858/APol69.2024.006Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej PolskiHalina Dobrzańska0Tomasz Kalicki1Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, KrakówInstytut Geografii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce Na tle wahań klimatycznych w Europie przedstawiono cztery przykłady szczegółowych studiów z południowej Polski, które dokumentują bardzo wyraźny, wielokierunkowy wpływ zmian klimatycznych w okresie rzymskim na osadnictwo i charakter aktywności społeczności kultury przeworskiej. Istotną rolę odgrywały też uwarunkowania lokalne. Omawiana ekumena nie była jednolita, co powodowało regionalne zróżnicowanie antropopresji, zapisane w formach i osadach. Składały się na nią „centra” produkcji pozarolniczej, tj. metalurgiczne w regionie świętokrzyskim i ośrodki garncarskie w dolinie Wisły, na wschód od Krakowa, relatywnie gęsto zaludnione i znacząco oddziałujące na środowisko przyrodnicze. Pomiędzy tymi centrami, zajmującymi stosunkowo niewielki obszar, rozciągały się tereny użytkowane rolniczo, stanowiące mozaikę gruntów ornych, pastwisk i obszarów leśnych, co powodowało niewielką intensywność procesów erozyjno-akumulacyjnych. Niezależnie od wielkich ruchów migracyjnych ludności kultury przeworskiej na południe, heterogeniczność ekumeny mogła powodować również lokalne przemieszczenia do obu centrów produkcyjnych (odpowiednik współczesnych migracji „wieś→miasto”). Może to ilustrować spadek gęstości zaludnienia niektórych obszarów rolniczych, np. doliny Nidy i jej lewobrzeżnej, krasowej części zlewni po rzymskim optimum klimatycznym (po 150 r. n.e.). https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/3826wahania klimatycznePolska południowakultura przeworskaokres rzymskirelacja człowiek-środowisko |
| spellingShingle | Halina Dobrzańska Tomasz Kalicki Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski Archeologia Polski wahania klimatyczne Polska południowa kultura przeworska okres rzymski relacja człowiek-środowisko |
| title | Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski |
| title_full | Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski |
| title_fullStr | Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski |
| title_full_unstemmed | Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski |
| title_short | Wahania klimatyczne w III w. p.n.e. - V w. n.e. i ich wpływ na relacje człowiek-środowisko na wybranych przykładach z południowej Polski |
| title_sort | wahania klimatyczne w iii w p n e v w n e i ich wplyw na relacje czlowiek srodowisko na wybranych przykladach z poludniowej polski |
| topic | wahania klimatyczne Polska południowa kultura przeworska okres rzymski relacja człowiek-środowisko |
| url | https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/3826 |
| work_keys_str_mv | AT halinadobrzanska wahaniaklimatycznewiiiwpnevwneiichwpływnarelacjeczłowieksrodowiskonawybranychprzykładachzpołudniowejpolski AT tomaszkalicki wahaniaklimatycznewiiiwpnevwneiichwpływnarelacjeczłowieksrodowiskonawybranychprzykładachzpołudniowejpolski |