Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine
Thomas Reid (1710-1796), Aydınlanma felsefesine önemli katkılarda bulunmuş İskoç düşünürdür. İskoç Sağduyu Okulu ve David Hume’un felsefesine getirdiği eleştirilerle tanınır. Epistemolojik ve ahlaki şüpheciliğe karşıt olarak sağduyu adı verilen yeni bir yaklaşım ortaya koyar. Sağduyu yaklaşımını Ess...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Türk Felsefe Derneği
2024-12-01
|
| Series: | Felsefe Dünyası |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4223688 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832571130890682368 |
|---|---|
| author | Filiz Bayoğlu Kına |
| author_facet | Filiz Bayoğlu Kına |
| author_sort | Filiz Bayoğlu Kına |
| collection | DOAJ |
| description | Thomas Reid (1710-1796), Aydınlanma felsefesine önemli katkılarda bulunmuş İskoç düşünürdür. İskoç Sağduyu Okulu ve David Hume’un felsefesine getirdiği eleştirilerle tanınır. Epistemolojik ve ahlaki şüpheciliğe karşıt olarak sağduyu adı verilen yeni bir yaklaşım ortaya koyar. Sağduyu yaklaşımını Essays on the Active Powers of the Human Mind (İnsan Zihninin Aktif Güçleri Üzerine Denemeler) adlı denemesinde eylem felsefesine uygular. Onun sağduyu eylem felsefesinin anlaşılmasında aktif güç kavramı önemli bir yere sahiptir. Ona göre failler eylemlerini gerçekleştirmede aktif bir güce sahiptir. Bu güç onları diğer varlıklardan ayırır. Bu aktif gücün fail tarafından kullanılmasının adı eylemdir. İnsan failliği ve özgür irade kavramlarına merkezi yer vererek insan failliğini gerçeklik alanına taşımaya çalışır. Çünkü eğer failin ahlaki bir yönü ve kişiliği olmazsa ahlaki özgürlük hiç bir anlam ifade etmez. Bu nedenle ona göre aktiflik bir değişim ortaya koymak için eylemeye yönelik bir güçtür ki, yalnız değişim ortaya koyabilecek varlıklarda bulunur. Gerçek eylemlerin iradi zihinsel eylemler sonucu ortaya konduğunu ve ahlaki yargıların akıl tarafından algılanan nesnel doğrular olduğunu iddia eder. Bu çalışma Reid’in bu iddiaları çerçevesinde şekillenen ahlaki zorunluluğun doğasına işaret eder. Özgür irade problemi konusunda onun eylem felsefesinin katkılarını sorgular. |
| format | Article |
| id | doaj-art-cacc6d8987ad49e59fee12c15b35e73d |
| institution | Kabale University |
| issn | 1301-0875 |
| language | English |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Türk Felsefe Derneği |
| record_format | Article |
| series | Felsefe Dünyası |
| spelling | doaj-art-cacc6d8987ad49e59fee12c15b35e73d2025-02-02T13:20:46ZengTürk Felsefe DerneğiFelsefe Dünyası1301-08752024-12-018015417010.58634/felsefedunyasi.15521972040Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları ÜzerineFiliz Bayoğlu Kına0https://orcid.org/0000-0002-6244-6767ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ, EDEBİYAT FAKÜLTESİThomas Reid (1710-1796), Aydınlanma felsefesine önemli katkılarda bulunmuş İskoç düşünürdür. İskoç Sağduyu Okulu ve David Hume’un felsefesine getirdiği eleştirilerle tanınır. Epistemolojik ve ahlaki şüpheciliğe karşıt olarak sağduyu adı verilen yeni bir yaklaşım ortaya koyar. Sağduyu yaklaşımını Essays on the Active Powers of the Human Mind (İnsan Zihninin Aktif Güçleri Üzerine Denemeler) adlı denemesinde eylem felsefesine uygular. Onun sağduyu eylem felsefesinin anlaşılmasında aktif güç kavramı önemli bir yere sahiptir. Ona göre failler eylemlerini gerçekleştirmede aktif bir güce sahiptir. Bu güç onları diğer varlıklardan ayırır. Bu aktif gücün fail tarafından kullanılmasının adı eylemdir. İnsan failliği ve özgür irade kavramlarına merkezi yer vererek insan failliğini gerçeklik alanına taşımaya çalışır. Çünkü eğer failin ahlaki bir yönü ve kişiliği olmazsa ahlaki özgürlük hiç bir anlam ifade etmez. Bu nedenle ona göre aktiflik bir değişim ortaya koymak için eylemeye yönelik bir güçtür ki, yalnız değişim ortaya koyabilecek varlıklarda bulunur. Gerçek eylemlerin iradi zihinsel eylemler sonucu ortaya konduğunu ve ahlaki yargıların akıl tarafından algılanan nesnel doğrular olduğunu iddia eder. Bu çalışma Reid’in bu iddiaları çerçevesinde şekillenen ahlaki zorunluluğun doğasına işaret eder. Özgür irade problemi konusunda onun eylem felsefesinin katkılarını sorgular.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4223688thomas reidsağduyueylemaktif güçi̇radefailthomas reidcommon senseactionactive powerwillagent |
| spellingShingle | Filiz Bayoğlu Kına Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine Felsefe Dünyası thomas reid sağduyu eylem aktif güç i̇rade fail thomas reid common sense action active power will agent |
| title | Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine |
| title_full | Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine |
| title_fullStr | Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine |
| title_full_unstemmed | Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine |
| title_short | Thomas Reid’in Eylem Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine |
| title_sort | thomas reid in eylem felsefesinin temel kavramlari uzerine |
| topic | thomas reid sağduyu eylem aktif güç i̇rade fail thomas reid common sense action active power will agent |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4223688 |
| work_keys_str_mv | AT filizbayoglukına thomasreidineylemfelsefesinintemelkavramlarıuzerine |