شناسایی صفات زراعی کلیدی در انتخاب لاین‌های برتر سویا در دشت مغان
سابقه و هدف: دانه سویا به دلیل داشتن میزان پروتئین بالا، روغن غیر اشباع با کیفیت بالا و موارد متعدد مصارف مستقیم و غیر مستقیم به عنوان یک گیاه صنعتی با ارزش در کل دنیا شناخته شده است. صفات رویشی و زایشی به مقادیر متفاوت در میزان عملکرد دانه سویا نقش دارند. گاهی بهبود یک صفت خاص موجب تغییرات همزمان د...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2024-10-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6929_b201fea060208509304e26148b2205ea.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: دانه سویا به دلیل داشتن میزان پروتئین بالا، روغن غیر اشباع با کیفیت بالا و موارد متعدد مصارف مستقیم و غیر مستقیم به عنوان یک گیاه صنعتی با ارزش در کل دنیا شناخته شده است. صفات رویشی و زایشی به مقادیر متفاوت در میزان عملکرد دانه سویا نقش دارند. گاهی بهبود یک صفت خاص موجب تغییرات همزمان در یک یا چند صفت دیگر شده و امکان استفاده از انتخاب غیرمستقیم را مهیا می‌کند .هدف از اجرای این آزمایش، بررسی همبستگی بین صفات فنوتیپی و اجزای عملکرد با عملکرد دانه سویا و ارائه روابط علت و معلولی بین صفات مختلف و تعیین آثار مستقیم و غیر مستقیم صفات بر عملکرد دانه بود. مواد و روش‌ها: در این تحقیق، تعداد 13 لاین حاصل از برنامه‌های به نژادی به همراه دو رقم شاهد امیر و صبا به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی (1399 و 1400) در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاوری و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت درک عمیق روابط بین صفات از ضرایب همبستگی، برآورد دقیق اثر مستقیم و غیر مستقیم صفات بر عملکرد دانه از تجزیه علیت و انتخاب لاین‌های مطلوب از روش تجزیه به عامل‌ها و تجزیه کلاستر استفاده شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب، لاین‌ها از لحاظ صفات رویشی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه با یکدیگر اختلاف معنی‌داری در سطح 1 درصد داشتند. همبستگی ساده بین صفات فنوتیپی نشان داد تعداد گره در بوته هبستگی مثبت و معنی‌داری با تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته دارد. همچنین همبستگی تعداد دانه در بوته با عملکرد دانه مثبت و معنی‌دار(**76/0 r=) بود. نتایج تجزیه علیت نشان داد صفات مرتبط با تعداد دانه در بوته مانند تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته اثرات مستقیم و غیر مستقیم بالایی با عملکرد دانه نشان دادند. اثر مستقیم تعداد دانه با عملکرد مثبت و معنی‌دار (66/0) بود، در حالیکه وزن صد دانه اثر مستقیم منفی بالایی (44/0-) با عملکرد دانه و اثر غیر مستقیم مثبت از طریق روز تا گلدهی (24/0) داشت. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها نشان داد عامل اول 2/41 درصد از تغییرات متغییرها را توجیه نمود و بزرگترین ضرایب عاملی مثبت آن متعلق به ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد کل غلاف ها، تعداد دانه در گیاه و عملکرد دانه بود. عامل دوم 78/21 درصد از تغییرات متغییرها را توجیه نموده و بزرگترین ضرایب عاملی آن متعلق به روز تا شروع گلدهی، روز تا رسیدگی، تعداد شاخه فرعی و وزن صد دانه بود. تجزیه به عامل‌ها توانست لاین‌های زودرس با عملکرد بالا را شناسایی کند، این لاین‌ها در گروه 2 تجزیه کلاستر قرار گرفتند.نتیجه‌گیری: نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که دو عامل مشترک در مجموع98/62 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، در بین اجزای عملکرد تعداد دانه در بوته در تعیین میزان عملکرد بیشرین سهم را داشته و صفت تعداد غلاف در بوته که باعث تولید تعداد دانه بیشتر در لاین‌های سویا می‌شوند، باید در برنامه‌های به‌نژادی و انتخاب ارقام برتر در اولویت قرار گیرند. لاین‌های G14، G5، G2، G10 و G8 در گروه لاین‌هایی با عملکرد در واحد سطح بالا و زودرس قرار گرفتند. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |