Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012
Kayıt dışıekonomi, hukuki olarak belgelenemeyen ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla GSYİH hesaplamalarında dikkate alınmayan, resmi kayıtlara giren tüm ekonomik işlemler ve faaliyetleri ifade eder. Kayıt dışıekonominin ortaya çıkmasındaki temel nedenler dört grupta toplanabilir. Bunlar: • Aşırıvergi yü...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Selcuk University Press
2014-01-01
|
| Series: | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724671 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841562724874584064 |
|---|---|
| author | Ahmet Ay İ. Halil Sugözü Savaş Erdoğan |
| author_facet | Ahmet Ay İ. Halil Sugözü Savaş Erdoğan |
| author_sort | Ahmet Ay |
| collection | DOAJ |
| description | Kayıt dışıekonomi, hukuki olarak belgelenemeyen ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla GSYİH hesaplamalarında dikkate alınmayan, resmi kayıtlara giren tüm ekonomik işlemler ve faaliyetleri ifade eder. Kayıt dışıekonominin ortaya çıkmasındaki temel nedenler dört grupta toplanabilir. Bunlar: • Aşırıvergi yükü, enflasyon, ekonomik istikrarsızlık ve krizler gibi finansal ve ekonomik nedenler • Vergi affı, yolsuzluk, rüşvet ve kamu muhasebe servisinin yetersizliği gibi yönetimsel ve hukuki nedenler • Kentlere göç, güvenlik olmamasıve nüfus politikalarında eksiklik gibi sosyal ve psikolojik nedenler • Siyasal istikrarsızlık ve popülist politikalar gibi siyasal nedenler Kayıt dışıekonomiye yol açan tüm bu negatif etkenlere rağmen, kayıt dışıekonominin ekonomik büyümeyi pozitif ya da negatif etkilediğine dair tam bir fikir birliği yoktur. Bu duruma rağmen, kayıt dışıekonomiyi önlemek için bazıpolitikalar geliştirilmelidir. Faiz oranlarının düşürülmesi, vergilendirme sisteminde bazıreformlar yapılması, dolaylıvergilerin toplam vergiler içindeki payının azaltılması, istihdam üzerindeki vergilerinin minimum seviyeye getirilmesi, vergi hakkında farkındalığın arttırılmasıve siyasal istikrarsızlıktan kaçınılmasıbu politikalar arasındadır. Bu çalışmada, kayıt dışıekonomi ile vergi yükü, enflasyon ve vergi aflarıarasındaki ilişki, 1985 ve 2012 dönemi yıllık verileri bazında incelenmiştir. Çalışmada kullanılan kayıt dışıekonomi verileri genişletilmişparasal oran yöntemine göre hesaplanmıştır. Bu değişkenin alınmasının sebebi parasal oran yöntemlerine göre yapılan hesaplamalar içerisinde genişletilmişparasal oran yönteminin kayıt dışıekonomiyi hesaplarken nakit işlemler yanında vadesiz mevduat hesaplarınıda modele katarak kayıt dışılığıhesaplamasıdır. Diğer taraftan, vergi yükü verileri, toplam vergi gelirlerinin GSYİH’ya oranıile hesaplanmışve veriler Maliye Bakanlığıweb sitesinden alınmıştır. Tüketici fiyat endeksi değerleri Türk İstatistik Kurumunun veri tabanından elde edilmiştir. Vergi affı, vergi kanunlarıyürürlüğe girdiği periyotlar bazında kukla değişken olarak modeline dâhil edilmiştir. Kurulan ekonometrik modeli sonucu, ilk olarak verilerin durağanlığıbelirlenmişve daha sonra değişkenler arasındaki ilişki regresyon denklemi sayesinde ortaya çıkarılmıştır. Yapılan nedensellik testi sonucunda; vergi yüklerinden kayıt dışıekonomiye doğru tek taraflıbir nedenselliğin olduğu %10 anlamlılık düzeyinde ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte enflasyonun vergi yükünü etkilediği yönündeki nedensellik ilişkisi de tek taraflıolarak anlam ifade etmektedir. Ekonometrik sonuçlardan elde edilen genel durum gösteriyor ki, kayıt dışıekonomiyi azaltmak için düzenlemeler, vergi yükünü hafifletmeye, fiyat istikrarının sağlanmasına ve vergi affıbeklentisini ortadan kaldırmaya yönelik yapılmalıdır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-b7444ba7f3aa44ab98826b29c03afaf4 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2667-4750 |
| language | English |
| publishDate | 2014-01-01 |
| publisher | Selcuk University Press |
| record_format | Article |
| series | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| spelling | doaj-art-b7444ba7f3aa44ab98826b29c03afaf42025-01-03T00:44:56ZengSelcuk University PressSelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi2667-47502014-01-0131.12332154Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012Ahmet Ay0İ. Halil Sugözü1Savaş Erdoğan2Selçuk ÜniversitesiŞırnak ÜniversitesiSelçuk ÜniversitesiKayıt dışıekonomi, hukuki olarak belgelenemeyen ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla GSYİH hesaplamalarında dikkate alınmayan, resmi kayıtlara giren tüm ekonomik işlemler ve faaliyetleri ifade eder. Kayıt dışıekonominin ortaya çıkmasındaki temel nedenler dört grupta toplanabilir. Bunlar: • Aşırıvergi yükü, enflasyon, ekonomik istikrarsızlık ve krizler gibi finansal ve ekonomik nedenler • Vergi affı, yolsuzluk, rüşvet ve kamu muhasebe servisinin yetersizliği gibi yönetimsel ve hukuki nedenler • Kentlere göç, güvenlik olmamasıve nüfus politikalarında eksiklik gibi sosyal ve psikolojik nedenler • Siyasal istikrarsızlık ve popülist politikalar gibi siyasal nedenler Kayıt dışıekonomiye yol açan tüm bu negatif etkenlere rağmen, kayıt dışıekonominin ekonomik büyümeyi pozitif ya da negatif etkilediğine dair tam bir fikir birliği yoktur. Bu duruma rağmen, kayıt dışıekonomiyi önlemek için bazıpolitikalar geliştirilmelidir. Faiz oranlarının düşürülmesi, vergilendirme sisteminde bazıreformlar yapılması, dolaylıvergilerin toplam vergiler içindeki payının azaltılması, istihdam üzerindeki vergilerinin minimum seviyeye getirilmesi, vergi hakkında farkındalığın arttırılmasıve siyasal istikrarsızlıktan kaçınılmasıbu politikalar arasındadır. Bu çalışmada, kayıt dışıekonomi ile vergi yükü, enflasyon ve vergi aflarıarasındaki ilişki, 1985 ve 2012 dönemi yıllık verileri bazında incelenmiştir. Çalışmada kullanılan kayıt dışıekonomi verileri genişletilmişparasal oran yöntemine göre hesaplanmıştır. Bu değişkenin alınmasının sebebi parasal oran yöntemlerine göre yapılan hesaplamalar içerisinde genişletilmişparasal oran yönteminin kayıt dışıekonomiyi hesaplarken nakit işlemler yanında vadesiz mevduat hesaplarınıda modele katarak kayıt dışılığıhesaplamasıdır. Diğer taraftan, vergi yükü verileri, toplam vergi gelirlerinin GSYİH’ya oranıile hesaplanmışve veriler Maliye Bakanlığıweb sitesinden alınmıştır. Tüketici fiyat endeksi değerleri Türk İstatistik Kurumunun veri tabanından elde edilmiştir. Vergi affı, vergi kanunlarıyürürlüğe girdiği periyotlar bazında kukla değişken olarak modeline dâhil edilmiştir. Kurulan ekonometrik modeli sonucu, ilk olarak verilerin durağanlığıbelirlenmişve daha sonra değişkenler arasındaki ilişki regresyon denklemi sayesinde ortaya çıkarılmıştır. Yapılan nedensellik testi sonucunda; vergi yüklerinden kayıt dışıekonomiye doğru tek taraflıbir nedenselliğin olduğu %10 anlamlılık düzeyinde ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte enflasyonun vergi yükünü etkilediği yönündeki nedensellik ilişkisi de tek taraflıolarak anlam ifade etmektedir. Ekonometrik sonuçlardan elde edilen genel durum gösteriyor ki, kayıt dışıekonomiyi azaltmak için düzenlemeler, vergi yükünü hafifletmeye, fiyat istikrarının sağlanmasına ve vergi affıbeklentisini ortadan kaldırmaya yönelik yapılmalıdır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724671kayıt dışıekonomivergi yüküenflasyon oranıvergi affıinformal economytax burdeninflationtax amnesty |
| spellingShingle | Ahmet Ay İ. Halil Sugözü Savaş Erdoğan Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi kayıt dışıekonomi vergi yükü enflasyon oranı vergi affı informal economy tax burden inflation tax amnesty |
| title | Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 |
| title_full | Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 |
| title_fullStr | Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 |
| title_full_unstemmed | Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 |
| title_short | Türkiye’de Vergi Yükünün, Enflasyonun ve Vergi Affı Beklentisinin Kayıt Dışı Ekonomiye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama 1985-2012 |
| title_sort | turkiye de vergi yukunun enflasyonun ve vergi affi beklentisinin kayit disi ekonomiye etkisi uzerine ampirik bir uygulama 1985 2012 |
| topic | kayıt dışıekonomi vergi yükü enflasyon oranı vergi affı informal economy tax burden inflation tax amnesty |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724671 |
| work_keys_str_mv | AT ahmetay turkiyedevergiyukununenflasyonunvevergiaffıbeklentisininkayıtdısıekonomiyeetkisiuzerineampirikbiruygulama19852012 AT ihalilsugozu turkiyedevergiyukununenflasyonunvevergiaffıbeklentisininkayıtdısıekonomiyeetkisiuzerineampirikbiruygulama19852012 AT savaserdogan turkiyedevergiyukununenflasyonunvevergiaffıbeklentisininkayıtdısıekonomiyeetkisiuzerineampirikbiruygulama19852012 |