Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej
Celem artykułu nie jest przeprowadzenie merytorycznej analizy problemów z zakresu dorobku naukowego dotyczącego Mikołaja Kopernika. Nie podejmuję też rozważań nad zagadnieniem określanym mianem przewrotu kopernikańskiego czy rewolucji kopernikańskiej. Po 1944 roku, w okresie Polski Ludowej, komunis...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
2025-01-01
|
| Series: | Klio |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/48805 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832576296572420096 |
|---|---|
| author | Mateusz Hübner |
| author_facet | Mateusz Hübner |
| author_sort | Mateusz Hübner |
| collection | DOAJ |
| description |
Celem artykułu nie jest przeprowadzenie merytorycznej analizy problemów z zakresu dorobku naukowego dotyczącego Mikołaja Kopernika. Nie podejmuję też rozważań nad zagadnieniem określanym mianem przewrotu kopernikańskiego czy rewolucji kopernikańskiej. Po 1944 roku, w okresie Polski Ludowej, komunistyczne władze objęły naukę kontrolą ideologiczną. Twórczość naukowa służyła jako narzędzie władzy w budowie nowej świadomości społecznej. Profesjonalne upowszechnianie nauki przez uczonych jako autorów zastąpił system popularyzacji prowadzonej przez dziennikarzy i instruktorów partyjnych. Powstało czasopismo „Problemy” (1945) oraz Towarzystwo Wiedzy Powszechnej (1950). Systemem popularyzacji objęto między innymi wiedzę o Mikołaju Koperniku. Z postacią Kopernika, będącego już w XIX wieku ikoną nauki akademickiej, władze komunistyczne łączyły rolę ikony „nowej nauki”. Cel ten opierano na stosowaniu w ocenie twórczości Kopernika i innych znanych uczonych kryterium postępowości – stanowiącego w rzeczywistości ideologicznie pojęty rozwój. Kryterium to zdeterminowało działalność Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, a także referaty dotyczące Kopernika na I Kongresie Nauki Polskiej oraz w ramach Sesji Kopernikowskiej (15-16 IX 1953). Postać Kopernika była ideologizowana przez władze partyjno-państwowe także po okresie stalinowskim. Stałym elementem polityki władz było wskazywanie na rolę Kopernika w budowie naukowego światopoglądu, co naruszało depozyt wiary Kościoła oparty na historii biblijnej. Pozostałością po okresie popularyzacji jest nazewnictwo obiektów miejskich, instytucji oraz pomniki i uroczystości kopernikańskie.
|
| format | Article |
| id | doaj-art-a72d993a09ff4305a54aa30ab4833d64 |
| institution | Kabale University |
| issn | 1643-8191 2719-7476 |
| language | deu |
| publishDate | 2025-01-01 |
| publisher | Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu |
| record_format | Article |
| series | Klio |
| spelling | doaj-art-a72d993a09ff4305a54aa30ab4833d642025-01-31T08:21:02ZdeuUniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuKlio1643-81912719-74762025-01-017110.12775/KLIO.2024.028Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce LudowejMateusz Hübner0https://orcid.org/0000-0003-0438-4315Instytut Historii Nauk PAN Celem artykułu nie jest przeprowadzenie merytorycznej analizy problemów z zakresu dorobku naukowego dotyczącego Mikołaja Kopernika. Nie podejmuję też rozważań nad zagadnieniem określanym mianem przewrotu kopernikańskiego czy rewolucji kopernikańskiej. Po 1944 roku, w okresie Polski Ludowej, komunistyczne władze objęły naukę kontrolą ideologiczną. Twórczość naukowa służyła jako narzędzie władzy w budowie nowej świadomości społecznej. Profesjonalne upowszechnianie nauki przez uczonych jako autorów zastąpił system popularyzacji prowadzonej przez dziennikarzy i instruktorów partyjnych. Powstało czasopismo „Problemy” (1945) oraz Towarzystwo Wiedzy Powszechnej (1950). Systemem popularyzacji objęto między innymi wiedzę o Mikołaju Koperniku. Z postacią Kopernika, będącego już w XIX wieku ikoną nauki akademickiej, władze komunistyczne łączyły rolę ikony „nowej nauki”. Cel ten opierano na stosowaniu w ocenie twórczości Kopernika i innych znanych uczonych kryterium postępowości – stanowiącego w rzeczywistości ideologicznie pojęty rozwój. Kryterium to zdeterminowało działalność Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, a także referaty dotyczące Kopernika na I Kongresie Nauki Polskiej oraz w ramach Sesji Kopernikowskiej (15-16 IX 1953). Postać Kopernika była ideologizowana przez władze partyjno-państwowe także po okresie stalinowskim. Stałym elementem polityki władz było wskazywanie na rolę Kopernika w budowie naukowego światopoglądu, co naruszało depozyt wiary Kościoła oparty na historii biblijnej. Pozostałością po okresie popularyzacji jest nazewnictwo obiektów miejskich, instytucji oraz pomniki i uroczystości kopernikańskie. https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/48805Mikołaj KopernikPolska Rzeczpospolita Ludowapolityka historycznanauka |
| spellingShingle | Mateusz Hübner Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej Klio Mikołaj Kopernik Polska Rzeczpospolita Ludowa polityka historyczna nauka |
| title | Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej |
| title_full | Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej |
| title_fullStr | Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej |
| title_full_unstemmed | Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej |
| title_short | Popularyzacja Mikołaja Kopernika i jego dorobku w Polsce Ludowej |
| title_sort | popularyzacja mikolaja kopernika i jego dorobku w polsce ludowej |
| topic | Mikołaj Kopernik Polska Rzeczpospolita Ludowa polityka historyczna nauka |
| url | https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/48805 |
| work_keys_str_mv | AT mateuszhubner popularyzacjamikołajakopernikaijegodorobkuwpolsceludowej |