Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası
11./17. yüzyıl Osmanlı alimi ve bürokratı olan Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin, biri Muḥyīddīn el-Ḳuraşī’nin el-Cevāhiru’l-Muḍiyye’si diğeri de Muṣliḥuddīn el-Amāsī’nin Maḫzenu’l-Fıḳh’ı olmak üzere iki yazma eser nüshasının vikaye ve zahriye sayfalarına not ettiği fuḳahāʾ-i Rūm’a dair listeleri bu yazın...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Ankara University
2023-05-01
|
| Series: | Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2982187 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1846137963477467136 |
|---|---|
| author | Mehmet Kalaycı |
| author_facet | Mehmet Kalaycı |
| author_sort | Mehmet Kalaycı |
| collection | DOAJ |
| description | 11./17. yüzyıl Osmanlı alimi ve bürokratı olan Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin, biri Muḥyīddīn el-Ḳuraşī’nin el-Cevāhiru’l-Muḍiyye’si diğeri de Muṣliḥuddīn el-Amāsī’nin Maḫzenu’l-Fıḳh’ı olmak üzere iki yazma eser nüshasının vikaye ve zahriye sayfalarına not ettiği fuḳahāʾ-i Rūm’a dair listeleri bu yazının konusunu oluşturmaktadır. Beyāżīzāde’nin gözünden Anadolu fıkıh geleneğinin nasıl okunduğunu gösteren bu listeler, her bir yazma eser nüshasının kendine özgü olarak değerlendirilmesi gerektiği gerçeğini teyit etmektedir. Beyāżīzāde; 8./14. ve 12./18. yüzyıllar arasında yaşamış, Rūmī nispesi taşıyan, Ḥanefīliğe mensup ve Ḥanefī fıkhında eser yazmış kimseleri listelemeye çalışmış, bu kapsamda toplamda altmışa yakın kişiye listelerinde yer vermiştir. Listelerde benzer isimleri zikretmiş olsa da bunları geç-erken dönem, meşhur olup olmama, eser yazıp yazmama, muhakkik alim olup olmama gibi değişkenlere göre farklı şekillerde sınıflamıştır. Listelerin en dikkat çekici özelliği, Beyāżīzāde’nin fakihleri Rūmī kimlik temelinde sunmasıdır; bu haliyle listeler, aynı zamanda onun bu kimliği nasıl algıladığına dair de anlamlı bir resim ortaya koymaktadır. Bu makalede, ilkin listelerin Beyāżīzāde’ye aidiyetini ele aldım ve listelerin oluşturulmasının ardında yatan muhtemel saikler hakkında öngörülerde bulundum. Beyāżīzāde’nin, orijinalinde her birini ayrı bir metin olarak yazdığı listeleri tablolara dönüştürdüm ve kendisinin verdiği bilgileri korudum. Dipnotlarda, listelerdeki isimlere dair verdiği Beyāżīzāde’nin bilgilerin doğruluğuna ilişkin tamamlayıcı mahiyette değerlendirmelerde bulundum. Son başlıkta, listelere dahil ettiği ya da etmediği isimleri dikkate almak suretiyle Beyāżīzāde’nin listeleri oluştururken gözettiği belirli kriterleri tespit etmeye çalıştım. Sonuç bölümünde ise ana hatlarıyla Beyāżīzāde’nin zihin dünyasında Rūm/Rūmī kavramlarının neye karşılık geliyor olabileceğini tartıştım. |
| format | Article |
| id | doaj-art-950ec43ad4094bf8a53cfa9769adfbbc |
| institution | Kabale University |
| issn | 1301-0522 |
| language | Arabic |
| publishDate | 2023-05-01 |
| publisher | Ankara University |
| record_format | Article |
| series | Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi |
| spelling | doaj-art-950ec43ad4094bf8a53cfa9769adfbbc2024-12-07T18:28:25ZaraAnkara UniversityAnkara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi1301-05222023-05-0164116810.33227/auifd.125837045Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme ÇabasıMehmet Kalaycı0https://orcid.org/0000-0002-9016-3123Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara, Türkiye11./17. yüzyıl Osmanlı alimi ve bürokratı olan Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin, biri Muḥyīddīn el-Ḳuraşī’nin el-Cevāhiru’l-Muḍiyye’si diğeri de Muṣliḥuddīn el-Amāsī’nin Maḫzenu’l-Fıḳh’ı olmak üzere iki yazma eser nüshasının vikaye ve zahriye sayfalarına not ettiği fuḳahāʾ-i Rūm’a dair listeleri bu yazının konusunu oluşturmaktadır. Beyāżīzāde’nin gözünden Anadolu fıkıh geleneğinin nasıl okunduğunu gösteren bu listeler, her bir yazma eser nüshasının kendine özgü olarak değerlendirilmesi gerektiği gerçeğini teyit etmektedir. Beyāżīzāde; 8./14. ve 12./18. yüzyıllar arasında yaşamış, Rūmī nispesi taşıyan, Ḥanefīliğe mensup ve Ḥanefī fıkhında eser yazmış kimseleri listelemeye çalışmış, bu kapsamda toplamda altmışa yakın kişiye listelerinde yer vermiştir. Listelerde benzer isimleri zikretmiş olsa da bunları geç-erken dönem, meşhur olup olmama, eser yazıp yazmama, muhakkik alim olup olmama gibi değişkenlere göre farklı şekillerde sınıflamıştır. Listelerin en dikkat çekici özelliği, Beyāżīzāde’nin fakihleri Rūmī kimlik temelinde sunmasıdır; bu haliyle listeler, aynı zamanda onun bu kimliği nasıl algıladığına dair de anlamlı bir resim ortaya koymaktadır. Bu makalede, ilkin listelerin Beyāżīzāde’ye aidiyetini ele aldım ve listelerin oluşturulmasının ardında yatan muhtemel saikler hakkında öngörülerde bulundum. Beyāżīzāde’nin, orijinalinde her birini ayrı bir metin olarak yazdığı listeleri tablolara dönüştürdüm ve kendisinin verdiği bilgileri korudum. Dipnotlarda, listelerdeki isimlere dair verdiği Beyāżīzāde’nin bilgilerin doğruluğuna ilişkin tamamlayıcı mahiyette değerlendirmelerde bulundum. Son başlıkta, listelere dahil ettiği ya da etmediği isimleri dikkate almak suretiyle Beyāżīzāde’nin listeleri oluştururken gözettiği belirli kriterleri tespit etmeye çalıştım. Sonuç bölümünde ise ana hatlarıyla Beyāżīzāde’nin zihin dünyasında Rūm/Rūmī kavramlarının neye karşılık geliyor olabileceğini tartıştım.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2982187beyāżīzādeosmanlıfıkıhfuḳahāʾulemaḥanefīlikyazma eser notları.bayāḍīzādaottomanfiqhfuqahāʾʿulamāʾḥanafismmanuscript notes. |
| spellingShingle | Mehmet Kalaycı Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi beyāżīzāde osmanlı fıkıh fuḳahāʾ ulema ḥanefīlik yazma eser notları. bayāḍīzāda ottoman fiqh fuqahāʾ ʿulamāʾ ḥanafism manuscript notes. |
| title | Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası |
| title_full | Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası |
| title_fullStr | Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası |
| title_full_unstemmed | Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası |
| title_short | Fuḳahāʾ-i Rūm: Beyāżīzāde Aḥmed Efendi’nin (ö. 1098/1687) Rūmī Aidiyet Temelinde Fakihleri Listeleme Çabası |
| title_sort | fukahaʾ i rum beyazizade ahmed efendi nin o 1098 1687 rumi aidiyet temelinde fakihleri listeleme cabasi |
| topic | beyāżīzāde osmanlı fıkıh fuḳahāʾ ulema ḥanefīlik yazma eser notları. bayāḍīzāda ottoman fiqh fuqahāʾ ʿulamāʾ ḥanafism manuscript notes. |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2982187 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetkalaycı fukahaʾirumbeyazizadeahmedefendinino10981687rumiaidiyettemelindefakihlerilistelemecabası |