تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین
امروزه خشکسالی به یکی از موضوعات داغ مورد توجه جهان تبدیل شده است اما تاثیر آن بر ارائه خدمات و سلامت حوزه آبخیزها در مواجه با این بلای طبیعی کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده است تا تاثیر خشکسالی در دوره 1384 تا 1398 بر سلامت حوزه آبخیز افین مبتنی بر تغییرات پایای...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI)
2023-03-01
|
| Series: | Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jwem.areeo.ac.ir/article_127389_dda4607d20b8f37d50ecf8e66dc6a4fb.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832539904522846208 |
|---|---|
| author | رضا چمنی مهدی وفاخواه سیدحمیدرضا صادقی |
| author_facet | رضا چمنی مهدی وفاخواه سیدحمیدرضا صادقی |
| author_sort | رضا چمنی |
| collection | DOAJ |
| description | امروزه خشکسالی به یکی از موضوعات داغ مورد توجه جهان تبدیل شده است اما تاثیر آن بر ارائه خدمات و سلامت حوزه آبخیزها در مواجه با این بلای طبیعی کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده است تا تاثیر خشکسالی در دوره 1384 تا 1398 بر سلامت حوزه آبخیز افین مبتنی بر تغییرات پایایی (Rel)، تاب‌آوری (Res) و آسیب‌پذیری (Vul) مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا، داده‌های بارندگی سه ایستگاه باران‌سنجی با روش عکس فاصله وزنی برای حوزه آبخیز و زیرحوضه‌ها میان‌یابی شد. سپس، شاخص بارش استاندارد شده (SPI) بر اساس میانگین و انحراف معیار داده‌های ماهانه تعیین شد و برای محاسبه شاخص‌های Rel ،Res و Vul مورد استفاده قرار گرفت. در انتها، با محاسبه مقدار میانگین هندسی این شاخص‌ها وضعیت کلی سلامت آبخیز تعیین شد. نتایج سالانه پژوهش نشان داد، آبخیز افین به لحاظ شاخص‌های Rel ،Res و Vul به‌ترتیب مقادیری بین 0.92-0.83، 0.33-0.17 و 0.54-0.24 را دارا است. شاخص RelResVul نیز مقادیری بین 0.53-0.37 را به خود اختصاص داده است. همچنین، متوسط شاخص سلامت حوزه آبخیز در این دوره 0.42 محاسبه شد که نشان‌دهنده قرارگیری سلامت حوزه آبخیز در گروه متوسط است. تغییرات مکانی سلامت آبخیز نیز نشان داد، شاخص‌های Rel ،Res و Vul در زیرحوضه‌های مختلف به‌ترتیب مقادیری بین 0.86-0.85، 0.24-0.21 و 0.78-0.76 را دارا هستند. نتایج تحلیل بارندگی منطقه حاکی از آن است که با توجه به ثبات نسبی بارندگی، تاثیر دخالت‌های انسانی و تشدید عوامل تهدیدکننده سلامت آبخیز، بیش از پیش بر وضعیت موجود تاثیرگذار بوده است و در صورت عدم توجه به آن تاثیرات زیان‌باری در پی خواهد داشت. |
| format | Article |
| id | doaj-art-71a064a058c642df8f82c5e49a0b5986 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-9300 2322-536X |
| language | fas |
| publishDate | 2023-03-01 |
| publisher | Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI) |
| record_format | Article |
| series | Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz |
| spelling | doaj-art-71a064a058c642df8f82c5e49a0b59862025-02-05T08:24:37ZfasSoil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI)Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz2251-93002322-536X2023-03-0115111210.22092/ijwmse.2021.355697.1917127389تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افینرضا چمنی0مهدی وفاخواه1سیدحمیدرضا صادقی2دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرساستاد، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرساستاد، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرسامروزه خشکسالی به یکی از موضوعات داغ مورد توجه جهان تبدیل شده است اما تاثیر آن بر ارائه خدمات و سلامت حوزه آبخیزها در مواجه با این بلای طبیعی کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده است تا تاثیر خشکسالی در دوره 1384 تا 1398 بر سلامت حوزه آبخیز افین مبتنی بر تغییرات پایایی (Rel)، تاب‌آوری (Res) و آسیب‌پذیری (Vul) مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا، داده‌های بارندگی سه ایستگاه باران‌سنجی با روش عکس فاصله وزنی برای حوزه آبخیز و زیرحوضه‌ها میان‌یابی شد. سپس، شاخص بارش استاندارد شده (SPI) بر اساس میانگین و انحراف معیار داده‌های ماهانه تعیین شد و برای محاسبه شاخص‌های Rel ،Res و Vul مورد استفاده قرار گرفت. در انتها، با محاسبه مقدار میانگین هندسی این شاخص‌ها وضعیت کلی سلامت آبخیز تعیین شد. نتایج سالانه پژوهش نشان داد، آبخیز افین به لحاظ شاخص‌های Rel ،Res و Vul به‌ترتیب مقادیری بین 0.92-0.83، 0.33-0.17 و 0.54-0.24 را دارا است. شاخص RelResVul نیز مقادیری بین 0.53-0.37 را به خود اختصاص داده است. همچنین، متوسط شاخص سلامت حوزه آبخیز در این دوره 0.42 محاسبه شد که نشان‌دهنده قرارگیری سلامت حوزه آبخیز در گروه متوسط است. تغییرات مکانی سلامت آبخیز نیز نشان داد، شاخص‌های Rel ،Res و Vul در زیرحوضه‌های مختلف به‌ترتیب مقادیری بین 0.86-0.85، 0.24-0.21 و 0.78-0.76 را دارا هستند. نتایج تحلیل بارندگی منطقه حاکی از آن است که با توجه به ثبات نسبی بارندگی، تاثیر دخالت‌های انسانی و تشدید عوامل تهدیدکننده سلامت آبخیز، بیش از پیش بر وضعیت موجود تاثیرگذار بوده است و در صورت عدم توجه به آن تاثیرات زیان‌باری در پی خواهد داشت.https://jwem.areeo.ac.ir/article_127389_dda4607d20b8f37d50ecf8e66dc6a4fb.pdfتغییرات آب و هواییخراسان جنوبیخشکسالی هواشناسیدخالت‌های انسانیمدیریت جامع آبخیز |
| spellingShingle | رضا چمنی مهدی وفاخواه سیدحمیدرضا صادقی تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین Muhandisī va mudirīyyat-i ābkhīz تغییرات آب و هوایی خراسان جنوبی خشکسالی هواشناسی دخالت‌های انسانی مدیریت جامع آبخیز |
| title | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| title_full | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| title_fullStr | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| title_full_unstemmed | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| title_short | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی-زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| title_sort | تاثیر خشکسالی بر تغییرات مکانی زمانی سلامت حوزه آبخیز افین |
| topic | تغییرات آب و هوایی خراسان جنوبی خشکسالی هواشناسی دخالت‌های انسانی مدیریت جامع آبخیز |
| url | https://jwem.areeo.ac.ir/article_127389_dda4607d20b8f37d50ecf8e66dc6a4fb.pdf |
| work_keys_str_mv | AT rḍạcẖmny tạtẖyrkẖsẖḵsạlybrtgẖyyrạtmḵạnyzmạnyslạmtḥwzhậbkẖyzạfyn AT mhdywfạkẖwạh tạtẖyrkẖsẖḵsạlybrtgẖyyrạtmḵạnyzmạnyslạmtḥwzhậbkẖyzạfyn AT sydḥmydrḍạṣạdqy tạtẖyrkẖsẖḵsạlybrtgẖyyrạtmḵạnyzmạnyslạmtḥwzhậbkẖyzạfyn |