Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi
Amaç: Bu çalışmada şeffaflık hakkında yazılmış uluslararası makale, konferans bildirisi, kitap bölümü, gibi çalışmaların bibliyografik olarak incelenerek türdeş alanlı (cross-disciplinary) bir sentez yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda dijital iletişim kanalları yoluyla uygulanan şeffaflı...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Türk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association)
2023-06-01
|
| Series: | Türk Kütüphaneciliği |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3084888 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832542370027012096 |
|---|---|
| author | Esra Keloğlu İşler Mehmet Keskin |
| author_facet | Esra Keloğlu İşler Mehmet Keskin |
| author_sort | Esra Keloğlu İşler |
| collection | DOAJ |
| description | Amaç: Bu çalışmada şeffaflık hakkında yazılmış uluslararası makale, konferans bildirisi, kitap bölümü, gibi çalışmaların bibliyografik olarak incelenerek türdeş alanlı (cross-disciplinary) bir sentez yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda dijital iletişim kanalları yoluyla uygulanan şeffaflık uygulamalarının saptanmasıyla birlikte araştırmaya yön veren sorular 1) Şeffaflıkta kamu sektörü, özel sektör veya yurttaş bakımından hedefler nelerdir? 2) Şeffaflık kimin faydasınadır? 3) Şeffaflıkla ilişkili alt kavram setleri nelerdir? 4) Şeffaflıkla ilgili literatürde üzerinde durulan konular nelerdir? 5) Şeffaflığın gerçekleşmemesi bağlamında hangi engeller vardır? 6) Aşırı şeffaflık veya tam tersine hiç şeffaflığın olmaması durumlarında hangi tehlike, ihlal ve riskler bulunmaktadır? olarak belirlenmiştir.Yöntem: Araştırmada 2001-2022 (Mart) yılları arasında Web of Science, Scopus, Taylor & Francis, ScienceDirect ve JSTOR veri tabanlarında yayınlanmış çalışmalardan elde edilen veriler PRISMA 2020 bildirgesi kullanılarak derlenmiştir. Verilerin kodlanmasında ve kategorize edilmesinde bu çalışma yazarları tarafından geliştirilen “veri toplama formu” kullanılmış ve MAXQDA 20 programı ile analiz edilmiştir.Bulgular: Veri tabanlarının taranması sonucu tespit edilen 4681 çalışmanın sadece 255'i sistematik derleme için uygun bulunmuştur. Bu çalışmaların neredeyse yarısı Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika gibi iki bölgede yoğunlaşmıştır ancak Latin Amerika, Avustralya, Asya ve Afrika’da şeffaflık araştırmalarının eksikliği gözlemlenmiştir. Doküman incelemesi, nitel ve nicel veri toplama yöntemleri arasında en yaygın kullanılan yöntem olarak belirlenirken, deneysel tasarımların kullanımında eksiklik saptanmıştır. Ayrıca dijital mecra araştırma konularına yönelik web tabanlı araştırmaların her yıl düzenli olarak artan bir şekilde çalışıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmaların teknolojideki gelişmelerle birlikte blok zinciri, nesnelerin interneti, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik gibi alanlara kayabileceği de öngörülmektedir. Araştırmacıların çoğu, kamu sektörü performansını iyileştirebileceği düşüncesiyle, yurttaşlara yönelik bilgi akışının var olduğu şeffaflık çalışmalarına odaklanmaktadır. Ayrıca dijital iletişimde, şeffaflığın demokratik eylemler üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren çok sayıda araştırma bulunduğu tespit edilmiştir.Sonuç: Bu çalışma, sadece iletişim bilimleri alanında değil diğer sosyal bilimler disiplinlerinde de sıklıkla atıfta bulunulan şeffaflık konusundaki literatürü gözler önüne sererek teorik ve pratik çalışmalara temel oluşturması bakımından bir katkı sağlamaktadır. Ayrıca dijital iletişim kanallarının şeffaflık kavramıyla ilişkilerini netleştirerek gelecekteki araştırmalar için de faydalı olacağı düşünülmektedir. Araştırma sonuçları, şeffaflığın demokratik bir ortamda önemli olduğuna ve dijital iletişim kanallarının bu bağlamdaki önemine işaret etmektedir. Ancak dijital iletişim kanallarının gizlilik ve veri koruması gibi diğer önemli yönleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle şeffaflık konusuyla ilgili farkındalığın artırılması ve dijital iletişim kanallarının etkileri hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Bu araştırmalar, şeffaflık kavramının daha iyi anlaşılmasına ve şeffaflık uygulamalarının daha etkili hale getirilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca dijital iletişim kanallarında veri koruması ve gizlilik konularının da ele alınması gerekmektedir. Tüm bunlar, daha şeffaf ve güvenli bir toplumsal iletişim ortamı yaratmak için atılması gereken önemli adımlardır.Özgünlük: Dijitalleşmenin ve şeffaflığın ilişkisine dair kavramsal ve kuramsal literatürün detaylı bir şekilde incelenmesi, bu çalışmanın önemini vurgulamaktadır. Ayrıca çalışmanın gelecekteki araştırmalar için potansiyel alanları belirleyerek mevcut bilgi boşluklarını doldurma açısından da önemli bir katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-5417e8c0327e47c79065a315b3466234 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2147-9682 |
| language | English |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Türk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association) |
| record_format | Article |
| series | Türk Kütüphaneciliği |
| spelling | doaj-art-5417e8c0327e47c79065a315b34662342025-02-04T06:03:23ZengTürk Kütüphaneciler Derneği (Turkish Librarians' Association)Türk Kütüphaneciliği2147-96822023-06-0137210913610.24146/tk.12833731848Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesiEsra Keloğlu İşler0https://orcid.org/0000-0002-1494-1712Mehmet Keskin1https://orcid.org/0000-0003-3908-1744Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim FakültesiANKARA HACI BAYRAM VELİ ÜNİVERSİTESİAmaç: Bu çalışmada şeffaflık hakkında yazılmış uluslararası makale, konferans bildirisi, kitap bölümü, gibi çalışmaların bibliyografik olarak incelenerek türdeş alanlı (cross-disciplinary) bir sentez yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda dijital iletişim kanalları yoluyla uygulanan şeffaflık uygulamalarının saptanmasıyla birlikte araştırmaya yön veren sorular 1) Şeffaflıkta kamu sektörü, özel sektör veya yurttaş bakımından hedefler nelerdir? 2) Şeffaflık kimin faydasınadır? 3) Şeffaflıkla ilişkili alt kavram setleri nelerdir? 4) Şeffaflıkla ilgili literatürde üzerinde durulan konular nelerdir? 5) Şeffaflığın gerçekleşmemesi bağlamında hangi engeller vardır? 6) Aşırı şeffaflık veya tam tersine hiç şeffaflığın olmaması durumlarında hangi tehlike, ihlal ve riskler bulunmaktadır? olarak belirlenmiştir.Yöntem: Araştırmada 2001-2022 (Mart) yılları arasında Web of Science, Scopus, Taylor & Francis, ScienceDirect ve JSTOR veri tabanlarında yayınlanmış çalışmalardan elde edilen veriler PRISMA 2020 bildirgesi kullanılarak derlenmiştir. Verilerin kodlanmasında ve kategorize edilmesinde bu çalışma yazarları tarafından geliştirilen “veri toplama formu” kullanılmış ve MAXQDA 20 programı ile analiz edilmiştir.Bulgular: Veri tabanlarının taranması sonucu tespit edilen 4681 çalışmanın sadece 255'i sistematik derleme için uygun bulunmuştur. Bu çalışmaların neredeyse yarısı Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika gibi iki bölgede yoğunlaşmıştır ancak Latin Amerika, Avustralya, Asya ve Afrika’da şeffaflık araştırmalarının eksikliği gözlemlenmiştir. Doküman incelemesi, nitel ve nicel veri toplama yöntemleri arasında en yaygın kullanılan yöntem olarak belirlenirken, deneysel tasarımların kullanımında eksiklik saptanmıştır. Ayrıca dijital mecra araştırma konularına yönelik web tabanlı araştırmaların her yıl düzenli olarak artan bir şekilde çalışıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmaların teknolojideki gelişmelerle birlikte blok zinciri, nesnelerin interneti, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik gibi alanlara kayabileceği de öngörülmektedir. Araştırmacıların çoğu, kamu sektörü performansını iyileştirebileceği düşüncesiyle, yurttaşlara yönelik bilgi akışının var olduğu şeffaflık çalışmalarına odaklanmaktadır. Ayrıca dijital iletişimde, şeffaflığın demokratik eylemler üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren çok sayıda araştırma bulunduğu tespit edilmiştir.Sonuç: Bu çalışma, sadece iletişim bilimleri alanında değil diğer sosyal bilimler disiplinlerinde de sıklıkla atıfta bulunulan şeffaflık konusundaki literatürü gözler önüne sererek teorik ve pratik çalışmalara temel oluşturması bakımından bir katkı sağlamaktadır. Ayrıca dijital iletişim kanallarının şeffaflık kavramıyla ilişkilerini netleştirerek gelecekteki araştırmalar için de faydalı olacağı düşünülmektedir. Araştırma sonuçları, şeffaflığın demokratik bir ortamda önemli olduğuna ve dijital iletişim kanallarının bu bağlamdaki önemine işaret etmektedir. Ancak dijital iletişim kanallarının gizlilik ve veri koruması gibi diğer önemli yönleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle şeffaflık konusuyla ilgili farkındalığın artırılması ve dijital iletişim kanallarının etkileri hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Bu araştırmalar, şeffaflık kavramının daha iyi anlaşılmasına ve şeffaflık uygulamalarının daha etkili hale getirilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca dijital iletişim kanallarında veri koruması ve gizlilik konularının da ele alınması gerekmektedir. Tüm bunlar, daha şeffaf ve güvenli bir toplumsal iletişim ortamı yaratmak için atılması gereken önemli adımlardır.Özgünlük: Dijitalleşmenin ve şeffaflığın ilişkisine dair kavramsal ve kuramsal literatürün detaylı bir şekilde incelenmesi, bu çalışmanın önemini vurgulamaktadır. Ayrıca çalışmanın gelecekteki araştırmalar için potansiyel alanları belirleyerek mevcut bilgi boşluklarını doldurma açısından da önemli bir katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3084888dijital şeffaflıkmahremiyetsistematik literatür taramasıdijital iletişim araçlarıprisma kontrol listesidigital transparencyprivacysystematic literature reviewdigital media of communicationprisma checklist |
| spellingShingle | Esra Keloğlu İşler Mehmet Keskin Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi Türk Kütüphaneciliği dijital şeffaflık mahremiyet sistematik literatür taraması dijital iletişim araçları prisma kontrol listesi digital transparency privacy systematic literature review digital media of communication prisma checklist |
| title | Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi |
| title_full | Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi |
| title_fullStr | Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi |
| title_full_unstemmed | Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi |
| title_short | Dijital Şeffaflık Kavramı: Uluslararası Literatürün PRISMA Yöntemiyle Sistematik İncelenmesi |
| title_sort | dijital seffaflik kavrami uluslararasi literaturun prisma yontemiyle sistematik incelenmesi |
| topic | dijital şeffaflık mahremiyet sistematik literatür taraması dijital iletişim araçları prisma kontrol listesi digital transparency privacy systematic literature review digital media of communication prisma checklist |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3084888 |
| work_keys_str_mv | AT esrakelogluisler dijitalseffaflıkkavramıuluslararasıliteraturunprismayontemiylesistematikincelenmesi AT mehmetkeskin dijitalseffaflıkkavramıuluslararasıliteraturunprismayontemiylesistematikincelenmesi |