تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی

مناطق حفاظت­شده یکی از مهم­ترین و مؤثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تأسیس شده­اند. استفاده از روش­های بین‌المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده، رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد. منطقه حفاظت­شده ارسباران یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی کشور...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Main Authors: بیتا باهری, سولماز دشتی, سحر مختاری
Format: Article
Language:English
Published: Ferdowsi University of Mashhad 2024-01-01
Series:جغرافیا و مخاطرات محیطی
Subjects:
Online Access:https://geoeh.um.ac.ir/article_43672_994d3904dd559ae7205707fa29234239.pdf
Tags: Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
_version_ 1832592560696066048
author بیتا باهری
سولماز دشتی
سحر مختاری
author_facet بیتا باهری
سولماز دشتی
سحر مختاری
author_sort بیتا باهری
collection DOAJ
description مناطق حفاظت­شده یکی از مهم­ترین و مؤثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تأسیس شده­اند. استفاده از روش­های بین‌المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده، رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد. منطقه حفاظت­شده ارسباران یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی کشور از لحاظ گونه­های گیاهی و جانوری و یکی از مناطق زیستکره بیوسفر نه­گانه ایران است. این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی آسیب­پذیری منطقه حفاظت شده ارسباران با تلفیق مدل DPSIR، به‌منظور ارائه راهکارهای مدیریتی است. در این روش ابتدا با استفاده از مدلDPSIR ، نیرومحرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، تهدیدها و ارزش­های منطقه و ارتباط بین آن‌ها بررسی و ارزیابی گردیدند. درنهایت، راهبردهایی در قالب پاسخ­های احتمالی به هر یک از مؤلفه‌های مدل DPSIR ارائه گردید. 8 نیروی محرکه اصلی با عنوان افزایش جمعیت، توسعه گردشگری، توسعه راه­های ارتباطی، فعالیت­های دامداری و دامپروری، توسعه سکونتگاه­های روستایی، توسعه فعالیت­های کشاورزی، کارخانه استخراج مس سونگون و عدم مدیریت منسجم برای منطقه شناسایی و به­تبع آن‌ها فشارها، وضعیت و اثرات منطقه مشخص و موردبررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در منطقه حفاظت شده ارسباران بیشترین اثرات تهدیدهای منطقه بر ارزش­های اکولوژیکی ازجمله از بین رفتن گیاهان درختچه­ای و درختی، زیستگاه حیات‌وحش و کاهش تنوع زیستی و ارزش­های فرهنگی شامل قرار گرفتن تحت حمایت سازمان حفاظت محیط‌زیست یونسکو و قرار گرفتن در اختیار برنامه انسان و زیستکره می­باشند و از لحاظ آسیب­پذیری، تخریب و تغییر کاربری اراضی، جنگل­زدایی و دامداری و دامپروری بیشترین آسیب را به منطقه وارد می­کنند. در پایان راهبردهای مدیریتی برای مواجهه با عوامل تهدیدکننده ارائه گردید.
format Article
id doaj-art-3ffcebfcb1f04812b63211f794121478
institution Kabale University
issn 2322-1682
2383-3076
language English
publishDate 2024-01-01
publisher Ferdowsi University of Mashhad
record_format Article
series جغرافیا و مخاطرات محیطی
spelling doaj-art-3ffcebfcb1f04812b63211f7941214782025-01-21T06:40:52ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762024-01-01124275110.22067/geoeh.2023.80676.132843672تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتیبیتا باهری0سولماز دشتی1سحر مختاری2دانشجوی دکتری گروه محیط‌زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایراندانشیار گروه محیط‌زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایرانکارشناس محیط‌زیست سواحل، سازمان بنادر و دریانوردی، ایرانمناطق حفاظت­شده یکی از مهم­ترین و مؤثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تأسیس شده­اند. استفاده از روش­های بین‌المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده، رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد. منطقه حفاظت­شده ارسباران یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی کشور از لحاظ گونه­های گیاهی و جانوری و یکی از مناطق زیستکره بیوسفر نه­گانه ایران است. این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی آسیب­پذیری منطقه حفاظت شده ارسباران با تلفیق مدل DPSIR، به‌منظور ارائه راهکارهای مدیریتی است. در این روش ابتدا با استفاده از مدلDPSIR ، نیرومحرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، تهدیدها و ارزش­های منطقه و ارتباط بین آن‌ها بررسی و ارزیابی گردیدند. درنهایت، راهبردهایی در قالب پاسخ­های احتمالی به هر یک از مؤلفه‌های مدل DPSIR ارائه گردید. 8 نیروی محرکه اصلی با عنوان افزایش جمعیت، توسعه گردشگری، توسعه راه­های ارتباطی، فعالیت­های دامداری و دامپروری، توسعه سکونتگاه­های روستایی، توسعه فعالیت­های کشاورزی، کارخانه استخراج مس سونگون و عدم مدیریت منسجم برای منطقه شناسایی و به­تبع آن‌ها فشارها، وضعیت و اثرات منطقه مشخص و موردبررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در منطقه حفاظت شده ارسباران بیشترین اثرات تهدیدهای منطقه بر ارزش­های اکولوژیکی ازجمله از بین رفتن گیاهان درختچه­ای و درختی، زیستگاه حیات‌وحش و کاهش تنوع زیستی و ارزش­های فرهنگی شامل قرار گرفتن تحت حمایت سازمان حفاظت محیط‌زیست یونسکو و قرار گرفتن در اختیار برنامه انسان و زیستکره می­باشند و از لحاظ آسیب­پذیری، تخریب و تغییر کاربری اراضی، جنگل­زدایی و دامداری و دامپروری بیشترین آسیب را به منطقه وارد می­کنند. در پایان راهبردهای مدیریتی برای مواجهه با عوامل تهدیدکننده ارائه گردید.https://geoeh.um.ac.ir/article_43672_994d3904dd559ae7205707fa29234239.pdfمدلdpsirارزیابی آسیب‌پذیریتهدیدهاارزش‌هامنطقه حفاظت‌شده ارسباران
spellingShingle بیتا باهری
سولماز دشتی
سحر مختاری
تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
مدلdpsir
ارزیابی آسیب‌پذیری
تهدیدها
ارزش‌ها
منطقه حفاظت‌شده ارسباران
title تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
title_full تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
title_fullStr تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
title_full_unstemmed تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
title_short تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
title_sort تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی
topic مدلdpsir
ارزیابی آسیب‌پذیری
تهدیدها
ارزش‌ها
منطقه حفاظت‌شده ارسباران
url https://geoeh.um.ac.ir/article_43672_994d3904dd559ae7205707fa29234239.pdf
work_keys_str_mv AT bytạbạhry tḥlylʿwạmlmwtẖrbrậsybpdẖyrymnṭqhḥfạẓtsẖdhạrsbạrạnwtdwynrạhbrdhạymdyryty
AT swlmạzdsẖty tḥlylʿwạmlmwtẖrbrậsybpdẖyrymnṭqhḥfạẓtsẖdhạrsbạrạnwtdwynrạhbrdhạymdyryty
AT sḥrmkẖtạry tḥlylʿwạmlmwtẖrbrậsybpdẖyrymnṭqhḥfạẓtsẖdhạrsbạrạnwtdwynrạhbrdhạymdyryty