مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود
سیل یکی از رایجترین خطرات طبیعی است که هم زندگی و هم داراییهای مردم را تحت تأثیر قرار میدهد. تغییرات آب و هوایی اخیر باعث افزایش فراوانی و شدت سیل شده است. در چنین شرایطی شناسایی مناطق بالقوه خطر سیل برای کاهش خسارات ناشی از سیل بسیار مهم است. ازاین‌رو، این مطالعه با استفاده از شاخصهای مورفومتری...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2024-12-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_45617_cd1bb48dfdbe3d42417bd4c61197344f.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592556591939584 |
|---|---|
| author | مریم زارع محمود آذری محسن رضائی عارفی |
| author_facet | مریم زارع محمود آذری محسن رضائی عارفی |
| author_sort | مریم زارع |
| collection | DOAJ |
| description | سیل یکی از رایجترین خطرات طبیعی است که هم زندگی و هم داراییهای مردم را تحت تأثیر قرار میدهد. تغییرات آب و هوایی اخیر باعث افزایش فراوانی و شدت سیل شده است. در چنین شرایطی شناسایی مناطق بالقوه خطر سیل برای کاهش خسارات ناشی از سیل بسیار مهم است. ازاین‌رو، این مطالعه با استفاده از شاخصهای مورفومتری و روشهای تصمیمگیری چند معیاره به دنبال شناسایی مناطق آسیب‌پذیر سیلاب در زیرحوضههای حوضه آبخیز کشف رود است. بدین منظور 16 شاخص مورفومتری از DEM منطقه استخراج شد و سیلخیزی زیرحوضههای مختلف با استفاده از 5 روش تصمیمگیری چندمعیاره شامل AHP، ANP، VIKOR، TOPSIS و ELECTRE تعیین گردید و در پنج طبقه سیلخیزی خیلیزیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلیکم طبقهبندی شد. نتایج روشهای مختلف تصمیمگیری چندمعیاره با استفاده از همبستگی اسپیرمن و بررسی درصد تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفت. درنهایت مشخص گردید روش ANP در تهیه نقشه سیلخیزی حوضه دارای دقت بیشتری است و اختلاف معنی‌داری بین روش ANP،AHP و VIKOR با نقشه سیلخیزی حوضه بر اساس دادههای مشاهداتی وجود ندارد. در بررسی درصد تغییرات نیز مشخص شد کمترین درصد تغییرات مربوط به روش ANP است. بر اساس نتایج این روش 3/24 درصد حوضه در طبقه سیلخیزی خیلی زیاد و 7/25 درصد در طبقه زیاد قرار دارند و درمجموع بیش از 50 درصد حوضه در طبقه سیلخیزی زیاد و خیلی زیاد قرار میگیرند. |
| format | Article |
| id | doaj-art-2e66af56e0354589897d97c7a63c49b1 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj-art-2e66af56e0354589897d97c7a63c49b12025-01-21T06:39:48ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762024-12-0113415919610.22067/geoeh.2024.88777.149845617مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رودمریم زارع0محمود آذری1محسن رضائی عارفی2دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مهندسی آبخیز، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایراندانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایرانگروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایرانسیل یکی از رایجترین خطرات طبیعی است که هم زندگی و هم داراییهای مردم را تحت تأثیر قرار میدهد. تغییرات آب و هوایی اخیر باعث افزایش فراوانی و شدت سیل شده است. در چنین شرایطی شناسایی مناطق بالقوه خطر سیل برای کاهش خسارات ناشی از سیل بسیار مهم است. ازاین‌رو، این مطالعه با استفاده از شاخصهای مورفومتری و روشهای تصمیمگیری چند معیاره به دنبال شناسایی مناطق آسیب‌پذیر سیلاب در زیرحوضههای حوضه آبخیز کشف رود است. بدین منظور 16 شاخص مورفومتری از DEM منطقه استخراج شد و سیلخیزی زیرحوضههای مختلف با استفاده از 5 روش تصمیمگیری چندمعیاره شامل AHP، ANP، VIKOR، TOPSIS و ELECTRE تعیین گردید و در پنج طبقه سیلخیزی خیلیزیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلیکم طبقهبندی شد. نتایج روشهای مختلف تصمیمگیری چندمعیاره با استفاده از همبستگی اسپیرمن و بررسی درصد تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفت. درنهایت مشخص گردید روش ANP در تهیه نقشه سیلخیزی حوضه دارای دقت بیشتری است و اختلاف معنی‌داری بین روش ANP،AHP و VIKOR با نقشه سیلخیزی حوضه بر اساس دادههای مشاهداتی وجود ندارد. در بررسی درصد تغییرات نیز مشخص شد کمترین درصد تغییرات مربوط به روش ANP است. بر اساس نتایج این روش 3/24 درصد حوضه در طبقه سیلخیزی خیلی زیاد و 7/25 درصد در طبقه زیاد قرار دارند و درمجموع بیش از 50 درصد حوضه در طبقه سیلخیزی زیاد و خیلی زیاد قرار میگیرند.https://geoeh.um.ac.ir/article_45617_cd1bb48dfdbe3d42417bd4c61197344f.pdfارزیابی خطر سیلتحلیل ریخت‌سنجیتحلیل چندمعیارهحوضه آبخیز کشف‌رودخراسان رضویمدیریت و اولویت‌بندی حوضه آبخیز |
| spellingShingle | مریم زارع محمود آذری محسن رضائی عارفی مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود جغرافیا و مخاطرات محیطی ارزیابی خطر سیل تحلیل ریخت‌سنجی تحلیل چندمعیاره حوضه آبخیز کشف‌رود خراسان رضوی مدیریت و اولویت‌بندی حوضه آبخیز |
| title | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| title_full | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| title_fullStr | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| title_full_unstemmed | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| title_short | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| title_sort | مقایسه روشهای مختلف تصمیمگیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیلخیزی زیرحوضههای آبخیز کشف‌رود |
| topic | ارزیابی خطر سیل تحلیل ریخت‌سنجی تحلیل چندمعیاره حوضه آبخیز کشف‌رود خراسان رضوی مدیریت و اولویت‌بندی حوضه آبخیز |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_45617_cd1bb48dfdbe3d42417bd4c61197344f.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mrymzạrʿ mqạyshrwsẖhạymkẖtlftṣmymgyrycẖndmʿyạrhdrạwlwytbndysylkẖyzyzyrḥwḍhhạyậbkẖyzḵsẖfrwd AT mḥmwdậdẖry mqạyshrwsẖhạymkẖtlftṣmymgyrycẖndmʿyạrhdrạwlwytbndysylkẖyzyzyrḥwḍhhạyậbkẖyzḵsẖfrwd AT mḥsnrḍạỷyʿạrfy mqạyshrwsẖhạymkẖtlftṣmymgyrycẖndmʿyạrhdrạwlwytbndysylkẖyzyzyrḥwḍhhạyậbkẖyzḵsẖfrwd |