تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی
سابقه و هدف: مطالعات اندکی در زمینه‌ی نمو بذر در گیاهان دارویی صورت گرفته است، ولی روی سیاهدانه تاکنون هیچ گزارشی در زمینه نمو بذر وجود ندارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات کیفی بذر شامل زمان تا رسیدگی وزنی و رسیدگی فیزیولوژیک، تغییرات جوانه‌زنی و خفتگی بذر در 14 اکوتیپ مختلف سیاهدانه بود....
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-02-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5369_edb29a65a1d5adfc1bb9a523c2e303b0.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586626197356544 |
|---|---|
| author | محدثه کیانی ایرج اله دادی الیاس سلطانی فاطمه بناکاشانی |
| author_facet | محدثه کیانی ایرج اله دادی الیاس سلطانی فاطمه بناکاشانی |
| author_sort | محدثه کیانی |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: مطالعات اندکی در زمینه‌ی نمو بذر در گیاهان دارویی صورت گرفته است، ولی روی سیاهدانه تاکنون هیچ گزارشی در زمینه نمو بذر وجود ندارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات کیفی بذر شامل زمان تا رسیدگی وزنی و رسیدگی فیزیولوژیک، تغییرات جوانه‌زنی و خفتگی بذر در 14 اکوتیپ مختلف سیاهدانه بود. مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1396-1397 و 1397-1398 در 3 تکرار و 7 زمان برداشت در دانشکده‌ی کشاورزی ابوریحان اجرا گردید. تیمارهای مورد آزمایش شامل 14 اکوتیپ بومی سیاهدانه (از سرتاسر کشور)، دمای جوانه‌زنی و زمان پس از گلدهی در طول نمو بذر روی بوته مادری بود. صفات مورد بررسی شامل وزن بذر و درصد رطوبت آن و نیز درصد جوانه‌زنی بذر در طول نمو بود. جهت تست جوانه‌زنی، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد که تیمارها شامل دماهای مختلف و 14 اکوتیپ سیاهدانه با 3 تکرار انجام شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان رطوبت در طول نمو روی بوتهی مادری روند کاهشی داشت که در اولین نمونهگیری بالاترین درصد رطوبت در اکوتیپ اراک مشاهده شد و تا زمان برداشت روند کاهشی داشت. در زمان رسیدگی کامل، میزان رطوبت بذر در تمام اکوتیپ‌ها کمتر از 18 درصد بود. اکوتیپ‌های زابل 1، بجستان، سرایان و اشکذر، برای رسیدن به وزن حداکثری بذر خود، به کمترین زمان پس از گلدهی نیاز دارند، در نتیجه برای مناطق با فصل رشد کوتاه این اکوتیپ‌ها پیشنهاد می‌شوند. اکوتیپ خاف با 3/2 میلی‌گرم وزن تک بذر بیشترین وزن و اکوتیپ همدان با 072/0 میلی‌گرم افزایش وزن در روز، بالاترین سرعت پر شدن بذر را دارا بودند. در اکوتیپ‌های تفرش، زابل 2، اقلید، سمیرم، اراک، همدان، رزن، گردمیران جوانه‌زنی در طول نمو از 20 روز پس از گلدهی آغاز و تا پایان رسیدگی کامل روند افزایشی را دارا بود. در اکوتیپ‌هایی نظیر اصفهان، اشکذر، زابل 1، سرایان، خواف، از 20 روز پس از گلدهی جوانه‌زنی آغاز و تا 30 روز پس از گلدهی روند افزایشی در درصد جوانه‌زنی وجود داشت، ولی بعد از این زمان درصد جوانه‌زنی کاهش یافت و تا زمان رسیدگی کامل به صفر رسید که در واقع خفتگی اولیه به بذرها القاء شد. نتیجه‌گیری: بنابراین، چنانچه هدف کشت بذر در مزرعه بلافاصله پس از رسیدگی باشد، اکوتیپ‌های تفرش، زابل 2، اقلید، سمیرم، اراک، همدان، رزن، گردمیران مناسب هستند. در بررسی دما نیز مشاهده شد که بالاترین درصد جوانه‌زنی برای همه اکوتیپ‌ها در دمای 10 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد و با افزایش دما جوانه‌زنی آنها کاهش یافت و در دمای 30 درجه سانتی‌گراد به صفر رسید. اکوتیپ‌های همدان، سمیرم، زابل1، تفرش، گردمیران دارای بیشترین درصد جوانه‌زنی در دمای 10 درجه سانتی‌گراد در بین اکوتیپ‌های مورد آزمایش بوده‌اند. بنابراین، خفتگی در سیاهدانه احتمالاً از نوع فیزیولوژیک سطحی نوع 1 است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-1cbaa1206c55452daadc797de9f118b1 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2021-02-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-1cbaa1206c55452daadc797de9f118b12025-01-25T06:58:30ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782021-02-0127422724010.22069/jopp.2020.17448.26075369تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگیمحدثه کیانی0ایرج اله دادی1الیاس سلطانی2فاطمه بناکاشانی3دانشجوی دکتری زراعت گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، پاکدشت، ایراناستاد گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، پاکدشت، ایراندانشیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، پاکدشت، ایراناستادیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، پاکدشت، ایرانسابقه و هدف: مطالعات اندکی در زمینه‌ی نمو بذر در گیاهان دارویی صورت گرفته است، ولی روی سیاهدانه تاکنون هیچ گزارشی در زمینه نمو بذر وجود ندارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی صفات کیفی بذر شامل زمان تا رسیدگی وزنی و رسیدگی فیزیولوژیک، تغییرات جوانه‌زنی و خفتگی بذر در 14 اکوتیپ مختلف سیاهدانه بود. مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1396-1397 و 1397-1398 در 3 تکرار و 7 زمان برداشت در دانشکده‌ی کشاورزی ابوریحان اجرا گردید. تیمارهای مورد آزمایش شامل 14 اکوتیپ بومی سیاهدانه (از سرتاسر کشور)، دمای جوانه‌زنی و زمان پس از گلدهی در طول نمو بذر روی بوته مادری بود. صفات مورد بررسی شامل وزن بذر و درصد رطوبت آن و نیز درصد جوانه‌زنی بذر در طول نمو بود. جهت تست جوانه‌زنی، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد که تیمارها شامل دماهای مختلف و 14 اکوتیپ سیاهدانه با 3 تکرار انجام شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان رطوبت در طول نمو روی بوتهی مادری روند کاهشی داشت که در اولین نمونهگیری بالاترین درصد رطوبت در اکوتیپ اراک مشاهده شد و تا زمان برداشت روند کاهشی داشت. در زمان رسیدگی کامل، میزان رطوبت بذر در تمام اکوتیپ‌ها کمتر از 18 درصد بود. اکوتیپ‌های زابل 1، بجستان، سرایان و اشکذر، برای رسیدن به وزن حداکثری بذر خود، به کمترین زمان پس از گلدهی نیاز دارند، در نتیجه برای مناطق با فصل رشد کوتاه این اکوتیپ‌ها پیشنهاد می‌شوند. اکوتیپ خاف با 3/2 میلی‌گرم وزن تک بذر بیشترین وزن و اکوتیپ همدان با 072/0 میلی‌گرم افزایش وزن در روز، بالاترین سرعت پر شدن بذر را دارا بودند. در اکوتیپ‌های تفرش، زابل 2، اقلید، سمیرم، اراک، همدان، رزن، گردمیران جوانه‌زنی در طول نمو از 20 روز پس از گلدهی آغاز و تا پایان رسیدگی کامل روند افزایشی را دارا بود. در اکوتیپ‌هایی نظیر اصفهان، اشکذر، زابل 1، سرایان، خواف، از 20 روز پس از گلدهی جوانه‌زنی آغاز و تا 30 روز پس از گلدهی روند افزایشی در درصد جوانه‌زنی وجود داشت، ولی بعد از این زمان درصد جوانه‌زنی کاهش یافت و تا زمان رسیدگی کامل به صفر رسید که در واقع خفتگی اولیه به بذرها القاء شد. نتیجه‌گیری: بنابراین، چنانچه هدف کشت بذر در مزرعه بلافاصله پس از رسیدگی باشد، اکوتیپ‌های تفرش، زابل 2، اقلید، سمیرم، اراک، همدان، رزن، گردمیران مناسب هستند. در بررسی دما نیز مشاهده شد که بالاترین درصد جوانه‌زنی برای همه اکوتیپ‌ها در دمای 10 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد و با افزایش دما جوانه‌زنی آنها کاهش یافت و در دمای 30 درجه سانتی‌گراد به صفر رسید. اکوتیپ‌های همدان، سمیرم، زابل1، تفرش، گردمیران دارای بیشترین درصد جوانه‌زنی در دمای 10 درجه سانتی‌گراد در بین اکوتیپ‌های مورد آزمایش بوده‌اند. بنابراین، خفتگی در سیاهدانه احتمالاً از نوع فیزیولوژیک سطحی نوع 1 است.https://jopp.gau.ac.ir/article_5369_edb29a65a1d5adfc1bb9a523c2e303b0.pdfجوانه زنیخفتگیسرعت پر شدن بذرسیاهدانهنمو بذر |
| spellingShingle | محدثه کیانی ایرج اله دادی الیاس سلطانی فاطمه بناکاشانی تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī جوانه زنی خفتگی سرعت پر شدن بذر سیاهدانه نمو بذر |
| title | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی |
| title_full | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی |
| title_fullStr | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی |
| title_full_unstemmed | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی |
| title_short | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) در دوره نمو و رسیدگی |
| title_sort | تغییرات کیفیت بذر و جوانه‌زنی برخی اکوتیپ های سیاهدانه nigella sativa l در دوره نمو و رسیدگی |
| topic | جوانه زنی خفتگی سرعت پر شدن بذر سیاهدانه نمو بذر |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_5369_edb29a65a1d5adfc1bb9a523c2e303b0.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥdtẖhḵyạny tgẖyyrạtḵyfytbdẖrwjwạnhznybrkẖyạḵwtyphạysyạhdạnhnigellasativaldrdwrhnmwwrsydgy AT ạyrjạlhdạdy tgẖyyrạtḵyfytbdẖrwjwạnhznybrkẖyạḵwtyphạysyạhdạnhnigellasativaldrdwrhnmwwrsydgy AT ạlyạsslṭạny tgẖyyrạtḵyfytbdẖrwjwạnhznybrkẖyạḵwtyphạysyạhdạnhnigellasativaldrdwrhnmwwrsydgy AT fạṭmhbnạḵạsẖạny tgẖyyrạtḵyfytbdẖrwjwạnhznybrkẖyạḵwtyphạysyạhdạnhnigellasativaldrdwrhnmwwrsydgy |