ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ
Maqolaning kirish qismida okkazionalizm va neologizm tus-hunchalarining ma'nolari ta'kidlangan. Birinchidan, bu tushunchalarning lug‘atlardagi ma’nolari keltiriladi. So‘ngra tilshunoslik manbalarida bir xil tushunchalar qanday ishlanishi, ularning o‘xshash va turli tomonlari ta’kidlanadi.O...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Atatürk University
2022-11-01
|
| Series: | Comparative Turkish Dialects and Literatures |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2741622 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1841540975723282432 |
|---|---|
| author | Odina Tuxtasınova |
| author_facet | Odina Tuxtasınova |
| author_sort | Odina Tuxtasınova |
| collection | DOAJ |
| description | Maqolaning kirish qismida okkazionalizm va neologizm tus-hunchalarining ma'nolari ta'kidlangan. Birinchidan, bu tushunchalarning lug‘atlardagi ma’nolari keltiriladi. So‘ngra tilshunoslik manbalarida bir xil tushunchalar qanday ishlanishi, ularning o‘xshash va turli tomonlari ta’kidlanadi.Okkazionalizm - bu tilda mavjud bo'lgan so'zga berilgan yangi ma'no. Okkassionalizm ham individual, ham vaqtinchalik. Bu yangi ma'no boshqalar tomonidan ishlatilmaydi, shuning uchun u hech qachon umumiy bo'lmaydi.Neologizm - bu tildagi yangi so'z. Bu yangi soʻz tilning oʻz im-koniyatlaridan kelib chiqqan boʻlishi mumkin yoki boshqa tillardan olingan boʻlishi mumkin. Neologizmning eng muhim xususiyati shunda-ki, uning yangiligi shu tilni ishlatadigan odamlar tomonidan seziladi. Shunday davr borki, tildagi har bir so‘z neologizm deb hisoblanadi. Chunki bugun biz tez-tez ishlatib turadigan har bir so‘zning tug‘ilgan sa-nasi bor. Vaqt o'tishi bilan bu so'z keng tarqalgan bo'lib, u neologizm bo'lishni to'xtatadi. Masalan, kolxoz, sovxoz, traktor, traktorchi, pioner kabi so‘zlar 30-yillarda o‘zbek tilida neologizmlar bo‘lgan. Ularning qoʻllanishi keng tarqalgach, ular neologizm boʻlishni toʻxtatib, munta-zam soʻz boʻlib qoldi. Xuddi shunday, vazir (vazir), viloyat, tumen (tu-man), qozi (gubernator), nafakahor (nafaqadagi) kabi baʼzi soʻzlar ham oʻzbek tilida 1990-yillarning neologizmlari hisoblanadi. Bu so'zlar bu-gungi kunda keng qo'llanilganligi sababli ular endi eskirgan va oddiy so'zlar hisoblanadi. |
| format | Article |
| id | doaj-art-02b1afffb00944f3934346698f07383a |
| institution | Kabale University |
| issn | 2822-4795 |
| language | English |
| publishDate | 2022-11-01 |
| publisher | Atatürk University |
| record_format | Article |
| series | Comparative Turkish Dialects and Literatures |
| spelling | doaj-art-02b1afffb00944f3934346698f07383a2025-01-14T04:45:46ZengAtatürk UniversityComparative Turkish Dialects and Literatures2822-47952022-11-0112334355ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИOdina Tuxtasınova0https://orcid.org/0000-0002-4837-4883Hokand Devlet Pedagoji EnstitüsüMaqolaning kirish qismida okkazionalizm va neologizm tus-hunchalarining ma'nolari ta'kidlangan. Birinchidan, bu tushunchalarning lug‘atlardagi ma’nolari keltiriladi. So‘ngra tilshunoslik manbalarida bir xil tushunchalar qanday ishlanishi, ularning o‘xshash va turli tomonlari ta’kidlanadi.Okkazionalizm - bu tilda mavjud bo'lgan so'zga berilgan yangi ma'no. Okkassionalizm ham individual, ham vaqtinchalik. Bu yangi ma'no boshqalar tomonidan ishlatilmaydi, shuning uchun u hech qachon umumiy bo'lmaydi.Neologizm - bu tildagi yangi so'z. Bu yangi soʻz tilning oʻz im-koniyatlaridan kelib chiqqan boʻlishi mumkin yoki boshqa tillardan olingan boʻlishi mumkin. Neologizmning eng muhim xususiyati shunda-ki, uning yangiligi shu tilni ishlatadigan odamlar tomonidan seziladi. Shunday davr borki, tildagi har bir so‘z neologizm deb hisoblanadi. Chunki bugun biz tez-tez ishlatib turadigan har bir so‘zning tug‘ilgan sa-nasi bor. Vaqt o'tishi bilan bu so'z keng tarqalgan bo'lib, u neologizm bo'lishni to'xtatadi. Masalan, kolxoz, sovxoz, traktor, traktorchi, pioner kabi so‘zlar 30-yillarda o‘zbek tilida neologizmlar bo‘lgan. Ularning qoʻllanishi keng tarqalgach, ular neologizm boʻlishni toʻxtatib, munta-zam soʻz boʻlib qoldi. Xuddi shunday, vazir (vazir), viloyat, tumen (tu-man), qozi (gubernator), nafakahor (nafaqadagi) kabi baʼzi soʻzlar ham oʻzbek tilida 1990-yillarning neologizmlari hisoblanadi. Bu so'zlar bu-gungi kunda keng qo'llanilganligi sababli ular endi eskirgan va oddiy so'zlar hisoblanadi.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2741622okasyonalizmokasyonal sözcükokkasional anlamneolojizmpotansiyel anlamokkazionalizmokkazazional so‘zokkazional maʼnoneologizmpoten-sial so‘zoccasionalismoccasional wordoccasional meaningneologismpotential meaning |
| spellingShingle | Odina Tuxtasınova ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ Comparative Turkish Dialects and Literatures okasyonalizm okasyonal sözcük okkasional anlam neolojizm potansiyel anlam okkazionalizm okkazazional so‘z okkazional maʼno neologizm poten-sial so‘z occasionalism occasional word occasional meaning neologism potential meaning |
| title | ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ |
| title_full | ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ |
| title_fullStr | ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ |
| title_full_unstemmed | ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ |
| title_short | ЛЕКСИК ОККАЗИОНАЛИЗМЛАР ВА УНИНГ ЁНДОШ ҲОДИСАЛАРГА МУНОСАБАТИ |
| title_sort | лексик окказионализмлар ва унинг ёндош ҳодисаларга муносабати |
| topic | okasyonalizm okasyonal sözcük okkasional anlam neolojizm potansiyel anlam okkazionalizm okkazazional so‘z okkazional maʼno neologizm poten-sial so‘z occasionalism occasional word occasional meaning neologism potential meaning |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2741622 |
| work_keys_str_mv | AT odinatuxtasınova leksikokkazionalizmlarvauningëndošҳodisalargamunosabati |